Canlı Alemleri ve Özellikleri

Doğru Cevap: E

Açıklaması:

Sorunun Çözümüne Giderken

Bir hücrenin prokaryot mu yoksa ökaryot mu olduğunu anlamak için bazı yapıları ve olayları inceleyebiliriz.

Prokaryot ve Ökaryot Hücrelerin Temel Farkları:

✅ Prokaryotlar: Zarla çevrili çekirdek ve organelleri yoktur.

✅ Ökaryotlar: Çekirdekleri ve zarla çevrili organelleri vardır.

Şıkların Değerlendirilmesi

✅ A) Oksijenli solunum ile ATP sentezi

• Yanlış. Prokaryotlar da, ökaryotlar da oksijenli solunum yapabilir.
• Ancak ökaryotlarda mitokondride, prokaryotlarda ise hücre zarında gerçekleşir.
• Bu yüzden, bu özelliği incelemek hücrenin prokaryot mu ökaryot mu olduğunu anlamamıza yardımcı olur.
  ❌ Bu özellik hücre tipini anlamaya yardımcı olur.

✅ B) Ribozom alt birimlerinin sentezi

• Yanlış. Ökaryotlarda ribozom alt birimleri çekirdekçikte sentezlenirken, prokaryotlarda doğrudan sitoplazmada üretilir.
• Bu yüzden, bu özellik hücre tipini anlamaya yardımcı olur.
  ❌ Bu özellik hücre tipini anlamaya yardımcı olur.

✅ C) Fotosentez ile besin sentezi

• Yanlış. Hem prokaryot hem de ökaryot hücreler fotosentez yapabilir.
• Ancak ökaryotlarda kloroplast içinde, prokaryotlarda hücre zarı kıvrımları üzerinde gerçekleşir.
• Bu yüzden, fotosentezin nasıl gerçekleştiğine bakarak hücre tipi belirlenebilir.
  ❌ Bu özellik hücre tipini anlamaya yardımcı olur.

✅ D) RNA çeşitlerinin sentezi

• Yanlış. Hem prokaryotlar hem de ökaryotlar RNA sentezleyebilir.
• Ancak ökaryotlarda RNA sentezi çekirdekte gerçekleşirken, prokaryotlarda sitoplazmada gerçekleşir.
• Bu yüzden, bu özellik hücre tipini anlamaya yardımcı olur.
  ❌ Bu özellik hücre tipini anlamaya yardımcı olur.

✅ E) Polipeptitlerin sentezi
✔ Doğru! Polipeptit sentezi ribozomlarda gerçekleşir ve ribozomlar hem prokaryot hem de ökaryot hücrelerde ortak bir yapıdır.

• Bu yüzden, bir hücrenin polipeptit sentezlemesi onun prokaryot mu yoksa ökaryot mu olduğunu anlamamıza yardımcı olmaz.
  ✔ Bu özellik hücre tipini anlamaya yardımcı olmaz.

✔ Doğru Cevap: E) Polipeptitlerin sentezi

Doğru Cevap: B

Açıklaması:

Tür kavramı, biyolojide "biyolojik tür tanımı" ile belirlenir.

- Aynı türden bireyler çiftleşerek verimli (üreyebilen) yavrular oluşturabilmelidir.

- Eğer çiftleşme sonucu oluşan yavrular kısırsa (üreyemiyorsa), bu bireyler farklı türlerdir.

Örneğin:

- At ile eşek çiftleştiğinde katır oluşur, ancak katır kısırdır.

- Bu yüzden at ve eşek aynı tür değildir.

- Ancak iki farklı at türü çiftleşip üreyebilen yavrular oluşturursa, bunlar aynı tür kabul edilir.

Doğru Cevap: E

Açıklaması:

Verilen tabloda K, L ve M canlılarına ait bazı yapısal özellikler listelenmiş. Şimdi bu özellikleri inceleyerek her canlının ait olduğu âlemi belirleyip, ifadeleri değerlendirelim:

🔍 K canlısı: Hücre duvarı: + Kitin sentezi: + Plazmit DNA: – Histon proteini: +

➡ Yorum: Kitin → Sadece mantar hücre duvarında bulunur. Plazmit yok → Prokaryot değil Histon var → Ökaryot ✅ K canlısı = Mantarlar âleminde

🔍 L canlısı: Hücre duvarı: + Kitin sentezi: – Plazmit DNA: + Histon proteini: +

➡ Yorum: Plazmit DNA var → Prokaryot Histon var → Bu, arke özelliklerinden biridir (bakterilerde histon yoktur) ✅ L canlısı = Arkea (prokaryot ama histon içerir)

🔍 M canlısı: Hücre duvarı: + Kitin sentezi: – Plazmit DNA: + Histon proteini: –

➡ Yorum: Plazmit DNA var → Prokaryot Histon yok → Bakteri Bakterilerin hepsi tek hücrelidir ✅ M canlısı = Bakteri âlemi

Şimdi ifadeleri değerlendirelim:

✅ I. K, mantarlar âleminde yer alır. → Doğru (kitin sentezi + histon +, plazmit – → mantar)

✅ II. L, prokaryot hücre yapısına sahiptir. → Doğru (plazmit DNA +, histon + → arkea → prokaryot)

✅ III. M’nin yer aldığı âlemdeki türlerin tamamı tek hücrelidir. → Doğru (M = bakteri → tüm bakteriler tek hücrelidir)

✅ Sonuç: Üç ifade de doğrudur.

Doğru Cevap: B

Açıklaması:

→ Bu soru, hücre biyolojisi konusunda bilgiye dayalı bir sorudur. Öğrencinin bir hücreli bir organizmanın ökaryot olduğunu nasıl anladığını sorgulamaktadır. Ökaryot ve prokaryot hücreler arasındaki temel fark, ökaryot hücrelerin bir çekirdeğe ve diğer zarla çevrili organellere sahip olmasıdır. Prokaryot hücrelerde ise bu yapılar bulunmaz.

→ Şıklar arasında, sadece "B" şıkkındaki "Hücre içerisinde kofulların olması" ökaryot hücrelerin özelliklerinden biridir. Kofullar, hücre içinde çeşitli maddeleri taşıyan ve depolayan küçük, zarla çevrili yapıdır ve sadece ökaryot hücrelerde bulunur. Diğer şıklarda yer alan hücre duvarı, kamçı, basitçe ikiye bölünme ve ribozomlar hem prokaryot hem de ökaryot hücrelerde bulunabilir. Bu yüzden bu özellikler, bir hücrenin ökaryot olup olmadığını belirlemek için yeterli değildir.

→ Bu sebeple, öğrencinin bu hücrede koful gözlemlemesi, hücrenin ökaryot olduğu sonucuna varmasını sağlamış olabilir. Bu yüzden doğru cevap "B" şıkkıdır.

Doğru Cevap: D

Doğru Cevap: B

Açıklaması:

📘 Konu Hakkında Kısa Bilgi: Bu soru, canlılar arasındaki evrimsel akrabalığın hangi bilimsel verilere dayalı olarak ortaya konulabileceğini sorgulayan bir moleküler biyoloji ve evrim bilgisi sorusudur. Bu soruda öğrenciden beklenen, moleküler düzeyde güvenilir evrimsel kanıtları ayırt edebilmesidir. Canlıların evrimsel olarak akraba olup olmadığını anlamak için kullanılan bilimsel ve güvenilir moleküler kanıtlar şunlardır:

✅ Bilimsel Kanıt Olarak Kullanılabilir:

I. Amino asit dizisi benzerliği → Protein yapıları ortak ata gösterir.

III. rRNA baz dizisi benzerliği → Evrimsel ilişkilerde sık kullanılır çünkü yavaş değişir.

IV. Enzim yapısı benzerliği → Moleküler yapı benzerlikleri ortak genetik kökeni gösterir.

❌ Bilimsel Kanıt Olarak Kullanılamaz: II. Yaşadıkları ortam → Ortama uyum (adaptasyon) akrabalık göstermez, benzer evrim (konvergen evrim) olabilir.

V. Benzer beslenme → Canlılar benzer besinle beslense bile akraba olmayabilir. Örn: pandalar ve otçul dinazorlar.

🔍 Seçenek Analizi:

I. ✅ → Evrimsel akrabalıkta güçlü moleküler kanıttır.

II. ❌ → Konvergen evrim göstergesi olabilir, akrabalıkla doğrudan ilgisi yok.

III. ✅ → Moleküler filogenetikte en sık kullanılan yöntemlerden biridir.

IV. ✅ → Genetik benzerliğe ve ortak ataya işaret eder.

V. ❌ → Ortak yaşam alanı ya da yaşam şekli benzerliği gösterir, soy bağı göstermez.

Doğru Cevap: D

Doğru Cevap: E