Mitoz ve Eşeysiz Üreme
► Yaşamın sırları hücrede gizlidir.
► Yetişkin bir insanda bulunan milyarlarca hücre, tek bir hücrenin bölünmeye başlaması sonucunda meydana gelir.
► Hücre bölünme hızı her canlıda farklı olabilir.
♦ Deri hücrelerinde 24 saat
♦ Embriyonik hücrelerde 30 dakika
♦ Bakteri hücresi 20 dakikada bir bölünürler.
► Aynı canlının farklı dokularında bulunan hücreler ise görev ve yaşamsal özelliklerine göre farklı bölünme hızlarına sahiptir.
♦ Örneğin; kemik iliğini oluşturan hücreler ve epitel hücreleri (deri ve organlarımızın yapısında bulunurlar) hızlı bölünür.
► Bununla birlikte bazı hücreler ise bölünemez.
♦ Örneğin; embriyonik dönemde özelleşmiş ve farklılaşmasını tamamlamış olan sinir, kas ve gözdeki retina hücreleri bölünemezler. Ayrıca ergenlik ile birlikte mayoz bölünme ile oluşan üreme hücreleri (yumurta ve sperm) bölünemez.
► Karaciğer hücreleri ise hücre kaybı yaşadıklarında (yaralanma vb.durumlarda) uyarı alarak bölünebilirler.
► Bitkilerde hücre bölünmesi ile sınırsız büyümeyi sağlayan bölünür = meristem doku hücreleri vardır. Bölünür doku hücrelerinin dışındaki hücreler bölünme yeteneğini kaybetmiştir.
► Hücre bölünmesinin kontrollü gerçekleşmesi yaşam için çok önemlidir. Kontrolsüz hücre bölünmesi sağlık sorunlarına özellikle kansere neden olur.
► Hücre bölünmeleri ile hücrelerin hacim ve yüzey oranları dengede tutulur.
► Hücre bölünmesi;
♦ Tek hücreli canlılarda çoğalmayı sağlar. Örneğin; bakteri ve arkeler gibi prokaryot hücreli canlılar basitçe ikiye bölünerek çoğalır.
♦ Çok hücreli canlılarda ise;
• Canlının büyümesi ve gelişmesi,
•Yıpranan doku ve organların onarımı,
• Rejenerasyon (yenilenme) gibi olayları sağlar.
• Ayrıca gelişmiş bitkilerde eşeysiz üremeyi sağlar. (Vejetatif yolla)
► Ökaryot hücreler mitoz bölünme ile bu olayları gerçekleştirir. Ayrıca mayoz bölünme ile de üreme hücrelerinin oluşumu gerçekleşir.
► Bir hücrenin yaşam döngüsü hücre bölünmesi ile tamamlanır. Belli gelişim evrelerinden geçerek olgunlaşan bir hücreden yeni hücrelerin oluşmasına Hücre Bölünmesi denir.
► Hücre bölünmesi; tek ve çok hücreli canlılarda görülen doğal bir metabolik olaydır.
Konuya Ait Çıkmış Sorular
Soru 1.
Aşağıdakilerden hangisi, bir hayvan hücresinin hücre döngüsünde gerçekleşen olaylardan biri değildir?
(YKS-TYT Örnek Soruları)
A. Orta lamel oluşumuB. Protein sentezi
C. İğ ipliklerinin oluşumu
D. DNA replikasyonu
E. Kardeş kromatitlerin ayrılması
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 2.
Aşağıdakilerden hangisi, mitoz bölünme ile mayoz I bölünmesinin ortak özelliklerinden biridir?
(2002-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. Homolog kromozomların ayrı kutuplara çekilmesiB. Kromatitler arasında parça değişiminin gerçekleşmesi
C. Tetratların oluşması
D. Başlangıçtaki kromozom sayısının iki katına çıkması
E. Bölünme tamamlandığında, kromozomların ta- şıdığı tüm özelliklerin yavru hücrelere eşit olarak aktarılmış olması
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 3.
Kapalı tohumlu diploit bir bitkide,
I. Mikrospordan tüp çekirdeğinin oluşması,
II. Triploit endosperm çekirdeğinin oluşması,
III. Zigottan embriyo oluşması,
IV. Üretken (generatif) çekirdekten sperm çekirdeklerinin oluşması
Olaylarından hangileri mitozla gerçekleşir?
(2006-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. I ve IIB. II ve III
C. II ve IV
D. I, III ve IV
E. II, III ve IV
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Konuya Ait Videolar
Konu İle İlgili Sorular
Soru 1.
Mitozda kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılmasının sonuçları nelerdir? Yazınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 2.
Bir arı kovanında kraliçe, işçi ve erkek arılar bulunmaktadır. Kraliçe ve işçi arılar dişi bireyler olup diploid 2n kromozom taşırlar. Erkek arılar ise n kromozomlu bireylerdir.
Bal arılarında görülen partenogenez üremesi sırasında kraliçe arı, işçi arı ve erkek arıların oluşum şekillerini kısaca açıklayınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 3.
Yukarıdaki grafikte I, II, III ve IV. zaman aralıklarında gerçekleşen olayları yazınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 4.
Amip, öglene ve paramesyum tatlı sularda yaşayan tek hücreli protistlerdir.
Yukarıda verilen şekle göre bu canlıların hangi tip üremeyi ne şekilde gerçekleştirdiklerini yazınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 5.
Bir hücrede mitoz bölünmenin belirli bir evresinde elde edilen mikroskop görüntüsü için;
Elif: Bu hücre 2n = 6 kromozomludur.
Burak: Bölünme sonrası 2n = 3 kromozomlu hücreler oluşur.
Eren: Kromozom sayısı yarıya inmiştir.
Ceren: Anafaz evresi gerçekleşmektedir.
ifadelerini kullanmışlardır.
Hangi öğrencilerin ifadeleri yanlıştır? Düzelterek doğru ifadeleri yazınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 6.
Canlıların gelişmişlik düzeyi arttıkça rejenerasyon (yenilenme) yeteneği azalmaktadır. Rejenerasyon, farklı canlılarda farklı seviyelerde gerçekleşir. Bu seviyeler; vücut düzeyinde, organ düzeyinde ve doku düzeyinde rejenerasyon olarak nitelendirilir.
Yukarıdaki bilgilerden yararlanarak 1’den 6’ya kadar verilen canlı örneklerini ve canlıya ait yapıları inceleyiniz. Bilgilerinize dayanarak bu canlılarda gerçekleşebilen rejenerasyon seviyelerini görsellerin altına yazınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 7.
Bir hücrede;
I. Hormonların uyarıcı etkisi
II. Yüzeyi hacim oranının bozulması
III. Sitoplazma, çekirdek oranının değişmesi
Durumlarından hangileri sonucu bölünme gerçekleşebilir?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. I ve III
D. II ve III
E. I, II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 8.
İki bitki parçasının bir bitkiymiş gibi kaynaşıp büyüyecek şekilde birleştirilmesi tekniğine aşılama denir.
Aşılama tekniği hakkında bilgi veriniz.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 9.
Yukarıda verilen görselden yararlanarak aşağıdaki boşlukları doğru sözcüklerle tamamlayınız.
1. Nükleotitler, genleri oluşturur ve genler ......................... üzerinde yer alır. Bu molekül özel bir proteinle sarılarak kromatin ipliği meydana getirir.
2. Kromatin iplik (kromatin ağı) profaz aşamasında kıvrılıp katlanır ve yoğunlaşarak ........................ oluşturur.
3. Kromozom bir çift ......................ten oluşur. Bunlara .................... ................... denir.
4. Birbirlerine tutundukları bölgeye ...................... denir
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 10.
Kapalı tohumlu diploit bir bitkide,
I. Mikrospordan tüp çekirdeğinin oluşması,
II. Triploit endosperm çekirdeğinin oluşması,
III. Zigottan embriyo oluşması,
IV. Üretken (generatif) çekirdekten sperm çekirdeklerinin oluşması
Olaylarından hangileri mitozla gerçekleşir?
(2006-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. I ve IIB. II ve III
C. II ve IV
D. I, III ve IV
E. II, III ve IV
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...