Mitoz ve Eşeysiz Üreme
► Yaşamın sırları hücrede gizlidir.
► Yetişkin bir insanda bulunan milyarlarca hücre, tek bir hücrenin bölünmeye başlaması sonucunda meydana gelir.
► Hücre bölünme hızı her canlıda farklı olabilir.
♦ Deri hücrelerinde 24 saat
♦ Embriyonik hücrelerde 30 dakika
♦ Bakteri hücresi 20 dakikada bir bölünürler.
► Aynı canlının farklı dokularında bulunan hücreler ise görev ve yaşamsal özelliklerine göre farklı bölünme hızlarına sahiptir.
♦ Örneğin; kemik iliğini oluşturan hücreler ve epitel hücreleri (deri ve organlarımızın yapısında bulunurlar) hızlı bölünür.
► Bununla birlikte bazı hücreler ise bölünemez.
♦ Örneğin; embriyonik dönemde özelleşmiş ve farklılaşmasını tamamlamış olan sinir, kas ve gözdeki retina hücreleri bölünemezler. Ayrıca ergenlik ile birlikte mayoz bölünme ile oluşan üreme hücreleri (yumurta ve sperm) bölünemez.
► Karaciğer hücreleri ise hücre kaybı yaşadıklarında (yaralanma vb.durumlarda) uyarı alarak bölünebilirler.
► Bitkilerde hücre bölünmesi ile sınırsız büyümeyi sağlayan bölünür = meristem doku hücreleri vardır. Bölünür doku hücrelerinin dışındaki hücreler bölünme yeteneğini kaybetmiştir.
► Hücre bölünmesinin kontrollü gerçekleşmesi yaşam için çok önemlidir. Kontrolsüz hücre bölünmesi sağlık sorunlarına özellikle kansere neden olur.
► Hücre bölünmeleri ile hücrelerin hacim ve yüzey oranları dengede tutulur.
► Hücre bölünmesi;
♦ Tek hücreli canlılarda çoğalmayı sağlar. Örneğin; bakteri ve arkeler gibi prokaryot hücreli canlılar basitçe ikiye bölünerek çoğalır.
♦ Çok hücreli canlılarda ise;
• Canlının büyümesi ve gelişmesi,
•Yıpranan doku ve organların onarımı,
• Rejenerasyon (yenilenme) gibi olayları sağlar.
• Ayrıca gelişmiş bitkilerde eşeysiz üremeyi sağlar. (Vejetatif yolla)
► Ökaryot hücreler mitoz bölünme ile bu olayları gerçekleştirir. Ayrıca mayoz bölünme ile de üreme hücrelerinin oluşumu gerçekleşir.
► Bir hücrenin yaşam döngüsü hücre bölünmesi ile tamamlanır. Belli gelişim evrelerinden geçerek olgunlaşan bir hücreden yeni hücrelerin oluşmasına Hücre Bölünmesi denir.
► Hücre bölünmesi; tek ve çok hücreli canlılarda görülen doğal bir metabolik olaydır.
Konuya Ait Videolar
Konuya Ait Çıkmış Sorular
Soru 1.
Aşağıdakilerden hangisi, bir hayvan hücresinin hücre döngüsünde gerçekleşen olaylardan biri değildir?
(YKS-TYT Örnek Soruları)
A. Orta lamel oluşumuB. Protein sentezi
C. İğ ipliklerinin oluşumu
D. DNA replikasyonu
E. Kardeş kromatitlerin ayrılması
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 2.
Aşağıdakilerden hangisi, mitoz bölünme ile mayoz I bölünmesinin ortak özelliklerinden biridir?
(2002-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. Homolog kromozomların ayrı kutuplara çekilmesiB. Kromatitler arasında parça değişiminin gerçekleşmesi
C. Tetratların oluşması
D. Başlangıçtaki kromozom sayısının iki katına çıkması
E. Bölünme tamamlandığında, kromozomların ta- şıdığı tüm özelliklerin yavru hücrelere eşit olarak aktarılmış olması
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 3.
Kapalı tohumlu diploit bir bitkide,
I. Mikrospordan tüp çekirdeğinin oluşması,
II. Triploit endosperm çekirdeğinin oluşması,
III. Zigottan embriyo oluşması,
IV. Üretken (generatif) çekirdekten sperm çekirdeklerinin oluşması
Olaylarından hangileri mitozla gerçekleşir?
(2006-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. I ve IIB. II ve III
C. II ve IV
D. I, III ve IV
E. II, III ve IV
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 4.
Mitoz sürecinde
I. Sentromer bölünmesi,
II. Çekirdek zarının oluşması,
III. Kromozomların ekvator düzlemine dizilmesi,
IV. Kromatin ipliklerin kromozomlara dönüşmesi
Olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
(MEBİ 02.04.2025 TYT Deneme Sınavı)
A. I - IV - III - IIB. II - III - I - IV
C. III - IV - I - II
D. IV - III - I - II
E. IV - III - II - I
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Konu İle İlgili Sorular
Soru 1.
Yukarıdaki şekilde mitoza ait evreler karışık olarak verilmiştir.
Bu evrelerin isimlerini yazarak kromozom sayısının iki katına çıktığı evreyi belirtiniz.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 2.
Ökaryot bir hücrede kalıtsal bilgi taşıyan moleküllerin genelden özele çizimi aşağıdaki şekilde harflerle gösterilmiştir.
Buna göre harflendirilmiş yapılarla ilgili olarak,
I. A, özgül bir nükleotit dizisinden oluşmuş kalıtsal bilgi taşıyan gendir.
II. B, miktarı canlılarda farklılık gösteren ve genetik bilgi içeren DNA'dır.
III. C, DNA ve protein kompleksinden oluşan kromatindir.
IV. D, bölünme sırasında özel katlanmalar sonucu oluşan kromozomdur.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. I ve IIB. III ve IV
C. I, II ve III
D. II, III ve IV
E. I, II, III ve IV
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 3.
Ökaryot bir hücrede kalıtsal bilgi taşıyan moleküllerin genelden özele dizilimi harflerle gösterilmiştir. Buna göre harflendirilmiş yapıların neler olduğunu yazınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 4.
Hücre döngüsü G1, G2 ve M kontrol noktalarında “dur” ya da “devam et” sinyalleri ile denetlenir.
Hücre döngüsü sırasında bu kontrol noktalarının döngüdeki hangi olayları kontrol ettiğini yazınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 5.
Yukarıdaki grafikte I, II, III ve IV. zaman aralıklarında gerçekleşen olayları yazınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 6.
Vejetatif üreme gelişmiş bitkilerin eşeysiz üreme şeklidir. Tohum ile eşeyli üreyebilen ancak genetik özellikleri korunmak istenen bitkilerde veya tohum oluşturma yeteneğini kaybetmiş muz, çekirdeksiz üzüm gibi bitkilerde görülen bir üremedir. Ana bitkinin gövde, yaprak, dal ve kök gibi vejetatif doku ya da organ parçaları kullanılarak yeni bitkiler elde edilir. Oluşan bitkiler hem birbirleriyle hem de ana bitkiyle aynı genetik yapıdadır.
Buna göre; vejetatif üreme yöntemi ile ne gibi sonuçlara ulaşılır?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 7.
Mitoz bölünme sırasındaki mikroskop görünümleri şematize edildiği gibi olan hücre için numara ile gösterilen evrelerin neler olduğunu yazarak bu evrelerin oluşum sırasını belirtiniz.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 8.
| Vejetatif Üreme Çeşidi | |
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
Yukarıda şekilleri verilen bitki örnekleri vejetatif yollarla çoğalabilmektedir. Verilen bu bitki örneklerinin hangi çeşit vejetatif yolla ürediklerini karşılarına yazınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 9.
Bir canlının;
I. Atasal kromozom sayısı
II. DNA molekülünün sahip olduğu nükleotit çeşidi sayısı
III. Kromozomlar üzerindeki genlerin canlıya kattığı nitelikleri
Özelliklerinden hangileri bulunduğu evrimsel gelişmişlik basamağını belirlemede etkilidir?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. I ve II
D. II ve III
E. I, II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 10.
Canlılarda çeşitli nedenlerden dolayı zarar gören kısımların onarılmasına rejenerasyon, canlıdan kopan bir parçanın kendini tamamlayarak yeni bir canlı oluşturmasına ise rejenerasyonla üreme denir. Rejenerasyon canlılara göre doku, organ ve vücut düzeyinde gerçekleşir.
Buna göre doku, organ ve vücut düzeyinde gerçekleşen rejenerasyona birer örnek yazınız.
(MEB 1.Dönem 1.Yazılı Senaryoları Soru Örneği)
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...