11.Sınıf Üriner Sisteminin Yapı, Görev ve İşleyişi Konusuna Ait Çıkmış Soruları
Soru 1.
5370
(2020-YKS-Temel Yeterlilik Testi (TYT))
Bir öğrenci, insan üriner sistemiyle ilgili aşağıdaki şekli inceliyor.
Sağlıklı bir birey esas alındığında, bu öğrencinin şekilde gösterilen I ve II numaralı yapılarla ilgili aşağıdaki yorumlarından hangisi yanlıştır?
A. I numaralı yapıda glikoz bulunurken II numaralı yapıda bulunması beklenmez.B. I ve II numaralı yapılarda kan hücrelerinin bulunması beklenmez.
C. I numaralı yapıya süzülen kreatinin miktarı ile II numaralı yapıya iletilen kreatinin miktarı yaklaşık aynıdır.
D. I numaralı yapıya süzülen su miktarı, II numaralı yapıya iletilen su miktarından fazladır.
E. I numaralı yapıda bulunmayan bir maddeye II numaralı yapıda kesinlikle rastlanmaz.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
→ Bu soru, insan üriner sistemi hakkında bilgi ve uygulama becerisi gerektirir. Soruda, I numaralı yapı olarak böbreklerin glomerülleri (böbrek kılcal damarları), II numaralı yapı olarak da idrarı depolayan mesane gösterilmiştir.
→ I numaralı yapıda kanın süzülmesi sonucu oluşan ilk idrar, yani glomerüler filtrat bulunur. Bu filtratta, kan plazmasında bulunan maddelerin çoğu (örneğin glikoz, amino asitler, su, mineraller, üre, ürik asit, kreatinin) bulunur. Ancak kan hücreleri ve büyük proteinler bu filtrata geçemez.
→ II numaralı yapıda ise son idrar bulunur. Bu idrarda, böbrek tübüllerinde geri emilimi tamamlanmış maddeler ve atılacak maddeler bulunur.
→ Glikoz ve amino asitler gibi maddelerin geri emilimi tamamlandığı için bu maddeler idrarda bulunmaz. Ancak, su, mineraller, üre, ürik asit, kreatinin gibi maddelerin bir kısmı idrarda bulunabilir.
→ Bu bilgilere dayanarak, seçeneklerden E şıkkı yanlıştır. Çünkü, I numaralı yapıda bulunmayan bir madde, özellikle kan hücreleri ve büyük proteinler, II numaralı yapıda da bulunmaz.
→ Ancak, I numaralı yapıda bulunan bir madde, örneğin glikoz, II numaralı yapıda bulunmayabilir. Çünkü bu madde, böbrek tübüllerinde geri emilir ve idrara geçmez. Bu nedenle, I numaralı yapıda bulunan bir maddenin II numaralı yapıda bulunup bulunmayacağı, maddenin ne olduğuna ve böbreklerin bu maddeyi nasıl işlediğine bağlıdır.
Soru 2.
5492
(2023-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
İnsan böbreğinin işlevsel birimi olan nefronun bazı kısımları aşağıdaki şekilde numaralandırılarak gösterilmiştir.
Bu kısımlarla ilgili,
I. 1 numaralı yapıdan 2 numaralı yapıya geçen süzüntüde alyuvarların bulunması beklenmez.
II. 3 ve 4 numaralı yapıların suya geçirgenliği birbiriyle aynıdır.
III. 5 numaralı yapıdan bikarbonat iyonlarının (HCO3-) ve tuzun geri emilimi gerçekleşir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. I ve III
D. II ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Soru 3.
5316
(2024-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda genellikle aneminin ortaya çıkması aşağıdaki hormonlardan hangisinin yeterince üretilmemesinden kaynaklanabilir?
A. AdrenalinB. Eritropoietin
C. Oksitosin
D. Antidiüretik hormon
E. Kalsitonin
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Soru 4.
5127
(MEBİ 20.01.2025 AYT Deneme Sınavı)
Aşağıdakilerden hangisi böbreğin görevlerinden biri değildir?
A. Alyuvar yapımını uyaran bir hormon salgılar.B. D vitamininin aktifleşmesinde görev alır.
C. Amonyağı daha az zehirli olan üreye dönüştürür.
D. İlaç ve zehirli maddeleri vücuttan uzaklaştırır.
E. Kan pH değerinin dengelenmesini sağlar.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Soru 5.
5753
(MEBİ 10.02.2025 AYT Deneme Sınavı)
Aşağıdaki şekilde insan böbreğinin işlevsel birimi olan nefronun bazı kısımları numaralandırılarak gösterilmiştir.
Buna göre sağlıklı bir insanda numaralandırılan kısımların hangilerinde suyun geri emilimi gerçekleşir?
A. Yalnız 3B. 1 ve 4
C. 2 ve 5
D. 1, 3 ve 4
E. 2, 3 ve 5
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
Soru 6.
5197
(2013-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
Sağlıklı bir insanda, boşaltım sistemine ait aşağıdaki yapıların hangisinde bulunan sıvının bileşimi, kan plazmasına ölçüde benzerlik gösterir?
A. Bowman kapsülüB. Havuzcuk
C. Üreter
D. Mesane
E. Üretra
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Soru 7.
5636
(2012-Lisans Yerleştirme Sınavı-2 (LYS2))
Normal olarak, sağlıklı bir insanın nefronlarında aşağıdakilerin hangisinde verilen olay gerçekleşmez?
A. Toplama kanalında üre yoğunluğunun artırılmasıB. Suyun ozmosla geri emilmesi
C. Hidrojen iyonlarının aktif taşınma ile distal tübüle salgılanması
D. Sodyum iyonlarının aktif taşınma ile geri emilmesi
E. Plazma proteinlerinin Bowman kapsülü içerisine geçmesi
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
Bu soru, böbrek fizyolojisi konusuna ait bir bilgi sorusudur. Lise düzeyinde öğrencilerden, nefronun yapılarını ve her yapıdaki işlevleri bilmeleri beklenir.
📘 Kısa Bilgi: Bowman kapsülü, glomerulustan süzüntüyü ilk alan yapıdır. Bu süzüntüye su, glikoz, tuzlar, aminoasitler ve üre geçebilir. Ancak plazma proteinleri (örneğin albumin) büyük moleküller olduklarından süzüntüye geçemez.
🔍 Şık Analizi:
A) Toplama kanalında üre yoğunluğunun artırılması: ADH etkisiyle su geri emildiğinden üre yoğunluğu artar → ✅
B) Suyun ozmosla geri emilmesi: Proksimal tüp ve Henle kulpu gibi bölgelerde su osmozla emilir → ✅
C) Hidrojen iyonlarının aktif taşınma ile distal tübüle salgılanması: Kanın pH dengesini sağlamak için H⁺ aktif taşımayla distal tüpe verilir → ✅
D) Sodyum iyonlarının aktif taşınma ile geri emilmesi: Na⁺ iyonları özellikle proksimal tüpte aktif taşımayla geri emilir → ✅
E) Plazma proteinlerinin Bowman kapsülü içerisine geçmesi: Bu proteinler büyük moleküller olduğu için normalde glomerulustan geçemezler → ❌ Hatalıdır. Çünkü bu olay sağlıklı bir nefronda gerçekleşmez. Eğer geçerse, bu böbrek filtrasyon bariyerinde hasar olduğunu gösterir.
Soru 8.
5742
(MEBİ 06.01.2025 AYT Deneme Sınavı)
Nefronun bazı kısımları şekildeki gibi şematize edilerek numaralandırılmıştır.
Bu kısımlarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A. Glomerulustaki kan sıvısı, 1 numaralı kısma doğru aktif taşıma ile salgılanır.B. Süzüntüdeki glikoz ve amino asitler, 2 numaralı kısımdan kana geri emilir.
C. 3 numaralı kısmın inen kolunda suyun geri emilimi pasif taşıma ile sağlanır.
D. 1 numaralı kısımda bulunmayan bir madde, 4 numaralı kısımda tespit edilebilir.
E. Kanın ozmotik basıncı arttığında salgılanan ADH, 5 numaralı kısmı suyun geri emilimi için uyarır.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Nefronun Yapısı ve Fonksiyonları
Şekilde nefronun bazı bölümleri numaralandırılmıştır:
1️⃣ Bowman kapsülü (Glomerulus kapsülü)
2️⃣ Proksimal tübül
3️⃣ Henle kulbu (İnen ve çıkan kol)
4️⃣ Distal tübül
5️⃣ Toplama kanalı
Şimdi verilen ifadeleri değerlendirelim:
❌ A) Glomerulustaki kan sıvısı, 1 numaralı kısma doğru aktif taşıma ile salgılanır.
Soru 9.
5732
(2011-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
Memeli hayvanların nefronlarında Henle kulpu daha kısa olsaydı aşağıdakilerden hangisinin ortaya çıkması beklenirdi?
A. Konsantre (yoğun) idrar oluşturabilme yeteneğinde azalma olmasıB. Nefronda birim zamanda süzülen madde miktarında artış olması
C. Üre oranı yüksek idrar oluşması
D. Oluşan idrarın pH değerinin düşük (asidik) olması
E. Hayvanın birim zamanda içeceği su miktarında azalma olması
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Henle kulpu, memeli böbreklerinde suyun geri emilmesini sağlayan önemli bir yapıdır.
- Özellikle çöl memelileri gibi suya ulaşımı sınırlı hayvanlarda, Henle kulpu çok uzundur. Bunun nedeni, idrarı maksimum düzeyde yoğunlaştırarak su kaybını en aza indirmektir.
- Eğer Henle kulpu daha kısa olsaydı, suyun geri emilimi daha az olur ve daha fazla su kaybedilirdi.
| Başlık | Henle Kulpu Kısalırsa Beklenen Durum mu? | Açıklama |
|---|---|---|
| A | ✅ Doğru | Henle kulpu ne kadar uzunsa, suyun geri emilimi o kadar fazla olur. Eğer Henle kulpu kısa olursa, suyun geri emilimi azalır ve idrar daha seyreltilmiş olur. |
| B | ❌ Yanlış | Henle kulpunun uzunluğu, süzme hızını değil, geri emilimi etkiler. |
| C | ❌ Yanlış | Henle kulpu ürenin miktarını değil, suyun geri emilimini etkiler. Üre oranı beslenme ve diğer faktörlerle ilgilidir. |
| D | ❌ Yanlış | İdrarın pH değeri, diyet ve metabolik süreçlerle ilgilidir. Henle kulpu, idrarın asitlik seviyesini belirleyen ana faktör değildir. |
| E | ❌ Yanlış | Tam tersi, Henle kulpu kısa olursa, hayvan daha fazla su kaybeder ve daha fazla su içmek zorunda kalır. |
Henle kulpu suyun geri emilimini artırır ve idrarı yoğunlaştırır. Daha kısa bir Henle kulpu, idrarın daha seyreltilmiş olmasına ve su kaybının artmasına neden olur.
Soru 10.
5994
(2010-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
Normal bir insanda K, L ve M olarak adlandırılan üç madde ile ilgili olarak nefronda gerçekleşen bazı olaylar aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
Bu üç maddenin üre, aminoasit ve penisilin olduğu bilindiğine göre aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?
Üre Aminoasit Penisilin
A. K L MB. K M L
C. L K M
D. L M K
E. M K L
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C