TYT 10.Sınıf Soyağaçları Konusuna Ait Çıkmış Soruları
Soru 1.
2285
(MEBİ 02.04.2025 TYT Deneme Sınavı)
Kısmi renk körlüğü X kromozomu üzerindeki çekinik alel tarafından kalıtılan bir hastalıktır. Aşağıdaki soyağacında kısmi renk körü bireylerin tamamı koyu renkle gösterilmiştir.
Buna göre K-L ve M-N çiftlerinin doğacak çocukları ile ilgili
I. K-L çiftinin kız ve erkek çocuklarının kısmi renk körü olma olasılığı eşittir.
II. M-N çiftinin kız çocuklarının tamamında kısmi renk körlüğü aleli bulunacaktır.
III. M-N çiftinin erkek çocuklarının tamamı sağlıklı olacaktır.
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Harika, şimdi şekli senin de belirttiğin gibi dikkatlice ve mantıksal olarak analiz edelim.
📌 Soyağacı Yapısı (Şekli Dikkatle İnceleyerek):
En üstte: Anne (sağlıklı, kadın) → ◯ Baba (hasta, erkek) → ■ Bu çiftten iki çocuk: K (sağlıklı kadın) M (hasta erkek) K, L (sağlıklı erkek) ile evli → Henüz çocukları yok M, N (sağlıklı kadın) ile evli → Çocukları yok
🧬 Hastalığın Kalıtımı: X’e bağlı çekinik; Xʳ → hasta allel Xᴺ → normal allel
🔍 Genotip Belirlemeleri; ✳️ Baba (hasta erkek) → Genotipi XʳY ✳️ Anne (sağlıklı kadın) → Hasta çocukları (M) olduğuna göre taşıyıcıdır → XᴺXʳ
✳️ K (sağlıklı kadın) → Hasta babadan Xʳ, sağlıklı anneden Xᴺ almıştır → taşıyıcıdır → XᴺXʳ
✳️ M (hasta erkek) → Anneden Xʳ, babadan Y almıştır → XʳY
🔬 Şimdi ifadeleri analiz edelim:
✅ I. K-L çiftinin kız ve erkek çocuklarının kısmi renk körü olma olasılığı eşittir. K: XᴺXʳ L: XᴺY ➤ Kız çocukları: Xᴺ (babadan) + Xᴺ/Xʳ (anneden) → %50 XᴺXᴺ (sağlıklı), %50 XᴺXʳ (taşıyıcı) ➡ Kız çocukları hasta olamaz, sadece taşıyıcı olabilir. ➤ Erkek çocukları: Y (babadan) + Xᴺ/Xʳ (anneden) → %50 XᴺY (sağlıklı), %50 XʳY (hasta) ✅ Sonuç: Kız ve erkek çocukların hasta olma olasılıkları eşit değildir. → ❌ I. ifade yanlıştır.
✅ II. M-N çiftinin kız çocuklarının tamamında kısmi renk körlüğü aleli bulunacaktır. M: XʳY (hasta erkek) N: ◯ (sağlıklı kadın, genotipi bilinmiyor ama taşıyıcı değilse XᴺXᴺ) Kız çocukları: Xʳ (babadan) + Xᴺ (anneden) → XᴺXʳ (taşıyıcı) ➡ %100 taşıyıcı, yani Xʳ alleli taşır. ✅ II. ifade kesinlikle doğrudur.
✅ III. M-N çiftinin erkek çocuklarının tamamı sağlıklı olacaktır. Erkek çocukları: Y (babadan) + Xᴺ (anneden) → XᴺY → sağlıklı ➡ Annenin taşıyıcı olmadığı varsayılırsa, %100 sağlıklı erkek çocuklar olur. 🔔 Ancak şekle göre N'nin taşıyıcı olup olmadığı kesin verilmiyor. Ama sadece soyağaç bilgisiyle, annenin genotipi XᴺXᴺ varsayılır çünkü ailesinde hastalık yok. ✅ O yüzden bu da doğru kabul edilir.
✅ Sonuç: I. yanlış II. doğru III. doğru (şartlı olarak ama soyağaç üzerinden kesin kabul edilebilir)
🔹 Doğru cevap: Yalnız II doğru olduğuna göre ➤ Doğru cevap: B şıkkı