Cevap: C

Verilen şekilde diyafram yukarı doğru kubbeleşmiş durumda gösterilmiştir. Bu, diyafram kasının gevşemiş olduğunu gösterir. Bu durum, soluk verme (ekspirasyon) evresine aittir.

📌 Şimdi seçeneklerdeki olayları değerlendirelim:

✅ I. Kaburgalar arası kasların gevşemesi; Diyafram gevşediğinde genellikle kaburgalar arası dış kaslar da gevşer. Bu da göğüs kafesinin daralmasına neden olur. → Doğru

✅ II. Göğüs boşluğunun ve akciğerlerin hacminin azalması; Diyafram yukarı çıkınca (gevşeyince), göğüs boşluğu daralır. Akciğerler de sıkışır → hacim azalır → Doğru

❌ III. Negatif basınç oluşmasıyla havanın akciğerlere dolması; Bu ifade soluk alma (inspirasyon) için geçerlidir. Şekilde ise soluk verme görülmektedir. → Yanlış

✅ Sonuç: I ve II doğru

Cevap: B

Görselde akciğer alveolü ve çevresindeki kılcal damarlar gösterilmiştir. Mavi damar (1) → Kirli kan (CO₂ yönünden zengin) Kırmızı damar (2) → Temiz kan (O₂ yönünden zengin) Bu durumda, 1 → 2 yönü, alveol kılcallarındaki gaz değişimini yani CO₂’nin dışarı atılması ve O₂’nin kana alınması sürecini gösterir.

Şimdi verilen tepkimeleri değerlendirelim:

✅ I. HbO₂ → Hb + O₂ ❌ Yanlış. Bu tepkime, oksijenin hemoglobinden ayrılması anlamına gelir.
→ Doku kılcallarında gerçekleşir. → Alveolde tam tersi (Hb + O₂ → HbO₂) olur.

✅ II. H₂CO₃ → CO₂ + H₂O ✔️ Doğru. Karbonik asit, karbonik anhidraz enzimi yardımıyla CO₂ ve suya ayrışır. → Bu CO₂, alveole geçerek dışarı atılır. → Alveol kılcallarında gerçekleşen temel tepkimelerden biridir.

✅ III. Hb + CO₂ → HbCO₂ ❌ Yanlış. Bu tepkime, CO₂’nin hemoglobine bağlanarak taşınmasıdır.
→ Doku kılcallarında gerçekleşir. → Alveolde ise HbCO₂ → Hb + CO₂ olur (CO₂ dışarı atılır).

✅ Sonuç: Sadece II numaralı tepkime alveol kılcallarında gerçekleşir. Doğru cevap: B şıkkı ✅

Cevap: C

1. Sorunun Konusu: Solunum Sistemi – Gazların Kanda Taşınması (O₂ ve CO₂ Taşınması)

2. Sorunun Türü: Biyokimyasal süreç bilgisi ve yorumlama sorusu Özellikle hemoglobinin oksijen ve karbon dioksit ile etkileşimini ve bunların kanda taşınma şekillerini kavrama amaçlıdır.

3. Şıkların Analizi:

✅ A. “Akciğer alveollerinden kana geçen oksijenin büyük bir kısmı, alyuvarlarda oksihemoglobin hâlinde taşınır.” Doğru. Oksijenin yaklaşık %98’i hemoglobine bağlanarak taşınır.

✅ B. “Karbon dioksitin bir kısmı alyuvarlarda hemoglobine bağlanarak taşınır.” Doğru. Karbon dioksitin %20-30 kadarı karbaminohemoglobin (HbCO₂) şeklinde taşınır.

❌ C. “Kan pH seviyesinin düşmesi sonucu hemoglobinin oksijeni bağlamaya olan ilgisi artar.” Yanlış. pH düştüğünde (yani asitlik arttığında), hemoglobinin oksijene ilgisi azalır → bu durum Bohr etkisi olarak bilinir. Böylece oksijen dokulara daha kolay bırakılır.

✅ D. “Karbon dioksitin büyük bir kısmı plazmada bikarbonat iyonları şeklinde taşınır.” Doğru. Karbon dioksitin yaklaşık %70’i bikarbonat (HCO₃⁻) formunda taşınır.

✅ E. “Alyuvarlarda karbon dioksitin su ile birleşmesine karbonik anhidraz aracılık eder.” Doğru. Karbonik anhidraz enzimi sayesinde CO₂ + H₂O → H₂CO₃ (karbonik asit) → H⁺ + HCO₃⁻ dönüşümü hızla gerçekleşir.

✅ Doğru Cevap: C – Yanlıştır.

Cevap: C

→ Bu soru, solunum sistemi ve gaz alışverişi konuları hakkında bilgi gerektirir.

→ Gaz alışverişi, alveollerin yüzey alanı ve duvarının inceliği ile ilişkilidir. Alveollerin küçük olmasına rağmen çok sayıda olması ve geniş bir yüzey alanı oluşturması, gaz alışverişini artırır.

→ Ayrıca, alveollerin duvarlarının ince olması ve iç yüzeylerinin nemli olması, gazların hızlı bir şekilde alveollerden kana geçmesini sağlar.

→ Ancak, kandaki ve alveollerdeki oksijenin kısmi basınç farkının düşük olması, gaz alışverişini azaltır. Çünkü gazlar, basınç farkına bağlı olarak yüksek basınçtan düşük basınca doğru difüzyonla geçerler. Bu nedenle, doğru cevap I ve II durumlarını içeren "C" şıkkıdır.

Cevap: C

- Bu soru, solunum sistemi hakkında bilgi sahibi olmayı gerektirir. Öğrencinin solunum sistemi hakkında yaptığı yorumlar arasında hangisinin yanlış olduğunu belirlememiz gerekiyor.

- Doğru cevap C şıkkıdır çünkü egzersiz sırasında soluk verilirken dışarıya atılan havada sadece karbon dioksit bulunmaz.

- Dışarıya atılan hava, azot, oksijen ve su buharı gibi diğer gazları da içerir.

- Solunum esnasında, karbondioksit atılırken aynı zamanda oksijen de alınır ve bu oksijen hücrelerdeki enerji üretim sürecinde kullanılır.

- Bu nedenle, egzersiz sırasında soluk verilirken dışarıya atılan havada sadece karbondioksit bulunması yanlış bir ifadedir.

Cevap: B

- Grafikteki I numaralı eğrinin, II numaralı eğri şeklinde değişikliğe uğramasının nedeni, spor yapmak isteyen bir kişinin yürüyüş bandında bir süre koşu yapması olabilir.

- Çünkü egzersiz yapmak, vücudun daha fazla oksijen ihtiyacı duymasına ve dolayısıyla hemoglobin oksijen taşıma kapasitesinin artmasına neden olabilir.

- Bu durumda grafikteki oksijen doygunluğu seviyesinin artması ve II numaralı eğrinin oluşması mümkün olabilir.

- Diğer seçeneklerde ise oksijen alımı veya taşıma kapasitesinde belirgin bir değişiklik olmadığı için grafikteki değişikliğe neden olacak bir durum söz konusu olmayabilir.

Cevap: B

Cevap: C

Cevap: C

Bu soruda, insanda solunum gazlarının taşınmasıyla ilgili kimyasal tepkimeler verilmiş ve bu tepkimeler üzerine yorumlar istenmiştir. Verilen ifadeleri teker teker değerlendirelim:

🔬 Arka Plan Bilgisi: Karbonik Anhidraz Mekanizması

Solunumda CO₂’nin taşınması genellikle şu şekilde olur:

Doku kılcallarında:

CO₂ + H₂O ⟶ H₂CO₃ ⟶ H⁺ + HCO₃⁻

→ Bu reaksiyon karbonik anhidraz enzimiyle hızlandırılır.

→ Oluşan H⁺ iyonları hemoglobin tarafından bağlanır.

Alveol kılcallarında:

Ters tepkime gerçekleşir:

H⁺ + HCO₃⁻ ⟶ H₂CO₃ ⟶ CO₂ + H₂O

🔍 İfadelerin Analizi:

I. 1 yönündeki tepkimede karbonik anhidraz enziminin etkisiyle karbonik asit oluşur. ✅ Doğru. CO₂ + H₂O → H₂CO₃ tepkimesinde bu enzim etkilidir.

II. 2 yönündeki tepkimede oluşan H⁺ iyonları alyuvarlardaki hemoglobin tarafından tutulur. ✅ Doğru. H⁺ iyonları, pH değişimini engellemek için hemoglobin tarafından bağlanır.

III. 1 ve 2 yönündeki tepkimeler alveol kılcallarında, 3 yönündeki tepkime ise doku kılcallarında gerçekleşir. ❌ Yanlış.

1 ve 2 yönündeki tepkimeler dokuda gerçekleşir. 3 yönündeki tepkime ise alveolde (geri dönüş) gerçekleşir.

Cevap: B

Bu soru, gazların taşınması ve hemoglobinin oksijenle bağlanma eğrisi konularını kapsayan bir grafik yorumlama sorusudur.

📘 Kısa Bilgi: Hemoglobin, yüksek oksijen basıncında (örneğin akciğerlerde) oksijeni yükler, Düşük oksijen basıncında (örneğin dokularda) ise oksijeni bırakır. Grafik, hemoglobinin oksijen kısmi basıncına göre O₂ doygunluk oranını gösteriyor.

📊 Grafiğin Yorumlanması: Akciğerlerdeki O₂ basıncı ~100 mmHg → %100’e yakın doygunluk Dinlenme sırasındaki doku O₂ basıncı ~40 mmHg → yaklaşık %75 doygunluk Bu durumda hemoglobin, %100 - %75 = %25 oranında O₂’yi bırakmış olur. Bu fark k ile gösterilmiş.

🔍 Şık Analizi:

B) ✅ Dinlenme sırasında kullanılan oksijen miktarı, hemoglobinden çözülen O₂ miktarını belirler. k farkı, dinlenme sırasında dokuya verilen oksijen miktarını temsil eder. Bu da O₂ ihtiyacı ve tüketimiyle ilişkilidir.