11.Sınıf Solunum Sisteminin Yapı, Görev ve İşleyişi Konusuna Ait Çıkmış Soruları
Soru 1.
6005
(2021-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
İnsan solunum sisteminin yapısını ve işleyişini inceleyen bir öğrencinin yapmış olduğu aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?
A. Ergin bir bireyin akciğerlerindeki toplam gaz değişim alanı, derisinin yüzey alanından daha büyüktür.B. Solunum gazlarının solunum yüzeyinden alışverişi difüzyon kurallarına göre gerçekleşir.
C. Egzersiz sırasında soluk verilirken dışarıya atılan havada sadece karbon dioksit bulunur.
D. Kana geçen oksijenin çoğu oksihemoglobin şeklinde taşınmaktadır.
E. Kan dolaşımındaki karbon dioksitin kısmi basıncının artması solunum merkezini uyarır.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
- Bu soru, solunum sistemi hakkında bilgi sahibi olmayı gerektirir. Öğrencinin solunum sistemi hakkında yaptığı yorumlar arasında hangisinin yanlış olduğunu belirlememiz gerekiyor.
- Doğru cevap C şıkkıdır çünkü egzersiz sırasında soluk verilirken dışarıya atılan havada sadece karbon dioksit bulunmaz.
- Dışarıya atılan hava, azot, oksijen ve su buharı gibi diğer gazları da içerir.
- Solunum esnasında, karbondioksit atılırken aynı zamanda oksijen de alınır ve bu oksijen hücrelerdeki enerji üretim sürecinde kullanılır.
- Bu nedenle, egzersiz sırasında soluk verilirken dışarıya atılan havada sadece karbondioksit bulunması yanlış bir ifadedir.
Soru 2.
5785
(2022-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Bir fizyolog, insan kanındaki hemoglobinin oksijen doygunluğunu etkileyen faktörler üzerine bir çalışma yapmış ve çalışma sonunda çizmiş olduğu grafiklerden birini aşağıdaki gibi göstermiştir.
Grafikteki I numaralı eğrinin, II numaralı eğri şeklinde değişikliğe uğramasına aşağıdaki olaylardan hangisi neden olmuş olabilir?
A. Egzersiz yapan bir kişinin dinlenme durumuna geçmiş olmasıB. Spor yapmak isteyen bir kişinin yürüyüş bandında bir süre koşu yapması
C. Deniz seviyesinde yaşayan bir kişinin 1500 metre yüksekliğe çıkması
D. Yaşamını yüksek kesimlerde sürdüren bir kişinin deniz seviyesine inmesi
E. Normal solunumunu sürdüren bir kişinin oksijen tüpüne bağlanarak ilave oksijen alması
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
- Grafikteki I numaralı eğrinin, II numaralı eğri şeklinde değişikliğe uğramasının nedeni, spor yapmak isteyen bir kişinin yürüyüş bandında bir süre koşu yapması olabilir.
- Çünkü egzersiz yapmak, vücudun daha fazla oksijen ihtiyacı duymasına ve dolayısıyla hemoglobin oksijen taşıma kapasitesinin artmasına neden olabilir.
- Bu durumda grafikteki oksijen doygunluğu seviyesinin artması ve II numaralı eğrinin oluşması mümkün olabilir.
- Diğer seçeneklerde ise oksijen alımı veya taşıma kapasitesinde belirgin bir değişiklik olmadığı için grafikteki değişikliğe neden olacak bir durum söz konusu olmayabilir.
Soru 3.
5088
(MEBİ 20.01.2025 AYT Deneme Sınavı)
Alveol kılcallarından geçmekte olan kanda
I. Alyuvar içindeki hidrojen iyonları hemoglobinden ayrılır.
II. Karbaminohemoglobin miktarı azalır.
III. Bikarbonat iyonlarının (HCO-3) kan plazmasında derişimi artar.
Değişimlerinden hangileri gerçekleşir?
A. Yalnız IB. I ve II
C. I ve III
D. II ve III
E. I,II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Soru 4.
6016
(2013-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
İnsanda akciğerlerle alınan oksijenin vücut hücrelerine taşınması sırasında meydana gelen;
I. Doku kılcal damarlarındaki kanda karbondioksit miktarı arttığı için oksijenin hemoglobinden ayrılması,
II. Alveollere dolan havadaki oksijenin difüzyonla akciğer kılcal damarlarına geçmesi,
III. Oksijenin alyuvarlardaki hemoglobinle birleşerek oksihemoglobin oluşturması,
IV. Plazmadaki oksijenin doku sıvısına geçtikten sonra difüzyonla hücrelere geçmesi,
V. Oksijence zengin kanın kalpten vücuda pompalanması
Olaylarının doğru sıralaması aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
A. I, II, III, IV, VB. II, I, III, IV, V
C. II, III, V, I, IV
D. III, IV, I, V, II
E. III, V, I, II, IV
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Soru 5.
5964
(MEBİ 10.02.2025 AYT Deneme Sınavı)
İnsanda solunum gazlarının taşınması ile ilgili bazı tepkimeler aşağıda verilmiştir.
Bu tepkimelerle ilgili
I. 1 yönündeki tepkimede karbonik anhidraz enziminin etkisiyle karbonik asit oluşur.
II. 2 yönündeki tepkimede oluşan H+ iyonları alyuvarlardaki hemoglobin tarafından tutulur.
III. 1 ve 2 yönündeki tepkimeler alveol kılcallarında, 3 yönündeki tepkime ise doku kılcallarında gerçekleşir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız III
C. I ve II
D. I ve III
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Bu soruda, insanda solunum gazlarının taşınmasıyla ilgili kimyasal tepkimeler verilmiş ve bu tepkimeler üzerine yorumlar istenmiştir. Verilen ifadeleri teker teker değerlendirelim:
🔬 Arka Plan Bilgisi: Karbonik Anhidraz Mekanizması
Solunumda CO₂’nin taşınması genellikle şu şekilde olur:
Doku kılcallarında:
CO₂ + H₂O ⟶ H₂CO₃ ⟶ H⁺ + HCO₃⁻
→ Bu reaksiyon karbonik anhidraz enzimiyle hızlandırılır.
→ Oluşan H⁺ iyonları hemoglobin tarafından bağlanır.
Alveol kılcallarında:
Ters tepkime gerçekleşir:
H⁺ + HCO₃⁻ ⟶ H₂CO₃ ⟶ CO₂ + H₂O
🔍 İfadelerin Analizi:
I. 1 yönündeki tepkimede karbonik anhidraz enziminin etkisiyle karbonik asit oluşur. ✅ Doğru. CO₂ + H₂O → H₂CO₃ tepkimesinde bu enzim etkilidir.
II. 2 yönündeki tepkimede oluşan H⁺ iyonları alyuvarlardaki hemoglobin tarafından tutulur. ✅ Doğru. H⁺ iyonları, pH değişimini engellemek için hemoglobin tarafından bağlanır.
III. 1 ve 2 yönündeki tepkimeler alveol kılcallarında, 3 yönündeki tepkime ise doku kılcallarında gerçekleşir. ❌ Yanlış.
1 ve 2 yönündeki tepkimeler dokuda gerçekleşir. 3 yönündeki tepkime ise alveolde (geri dönüş) gerçekleşir.
Soru 6.
5085
(2012-Lisans Yerleştirme Sınavı-2 (LYS2))
Aşağıdaki eğri, normal bir insanda egzersiz sırasında ve dinlenme sırasında dokulardaki ve akciğerlerdeki hemoglobinin oksijenle doygunluk durumunu göstermektedir.
Buna göre eğride, dinlenme sırasında dokulardaki hemoglobinin oksijen doygunluğu ile akciğerlerdeki hemoglobinin oksijen doygunluğu arasında k ile gösterilen bir fark vardır.
Bu farkın ortaya çıkma nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A. Egzersiz sırasında kullanılan oksijen miktarıB. Dinlenme sırasında kullanılan oksijen miktarı
C. Egzersiz sırasında eritrositlerdeki hemoglobine bağlanan karbondioksit miktarı
D. Oksijen kısmi basıncının artışına bağlı olarak azalan hemoglobin miktarı
E. Egzersiz sırasında hemoglobine bağlı kalan oksijen miktarı
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Bu soru, gazların taşınması ve hemoglobinin oksijenle bağlanma eğrisi konularını kapsayan bir grafik yorumlama sorusudur.
📘 Kısa Bilgi: Hemoglobin, yüksek oksijen basıncında (örneğin akciğerlerde) oksijeni yükler, Düşük oksijen basıncında (örneğin dokularda) ise oksijeni bırakır. Grafik, hemoglobinin oksijen kısmi basıncına göre O₂ doygunluk oranını gösteriyor.
📊 Grafiğin Yorumlanması: Akciğerlerdeki O₂ basıncı ~100 mmHg → %100’e yakın doygunluk Dinlenme sırasındaki doku O₂ basıncı ~40 mmHg → yaklaşık %75 doygunluk Bu durumda hemoglobin, %100 - %75 = %25 oranında O₂’yi bırakmış olur. Bu fark k ile gösterilmiş.
🔍 Şık Analizi:
B) ✅ Dinlenme sırasında kullanılan oksijen miktarı, hemoglobinden çözülen O₂ miktarını belirler. k farkı, dinlenme sırasında dokuya verilen oksijen miktarını temsil eder. Bu da O₂ ihtiyacı ve tüketimiyle ilişkilidir.
Soru 7.
5309
(2014-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
Aşağıda verilenlerden hangisi,insanda vücudun oksijen ihtiyacının karşılanmasında rol oynayan bir uyum (adaptasyon) değildir?
A. Hemoglobinin alyuvarlarda bulunmasıB. Alveollerin bir katlı yassı epitelden oluşması
C. Akyuvar sayısının gereksinime göre değişebilmesi
D. Akciğer gaz değişim yüzeyinin çok geniş olması
E. Soluk alıp verme sıklığının kandaki karbondioksit miktarına göre değiştirilebilmesi
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Hemoglobinin alyuvar içinde bulunması kan dokuda daha az yer kaplamasını sağlar. Eğer kan plazmasında bulunsaydı kanın yoğunluğu artacak ve kan akışı daha yavaş olacaktı. Bu ise taşınan oksijen miktarının daha az olmasına neden olacaktı. Alveollerin tek katlı olması ve akciğerler içinde geniş bir yüzey oluşturması daha çok oksijenin kana geçmesine olanak sağlar. Aynı şekilde soluk alıp verme hızının değiştirilebilmesi de ihtiyaç anında daha çok oksijen alınmasına olanak sağlar. Akyuvar hücreleri vücut savunmasında etkilidir.
Soru 8.
5529
(1983-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
Aşağıdakilerden dördü doğruluğu kolaylıkla denetlenebilen birer gözlem, bir tanesi ise bu gözlemlere dayanarak ulaşılabilecek bir sonuç niteliğindedir.
Bu sonuç hangisidir?
A. Yükseklerde yaşayan memelilerin nabızları daha hızlıdır.B. Yükseklerde yaşayan memelilerin kanında daha fazla alyuvar verdır.
C. Yükseklerde yaşayan memeliler daha çok oksijene muhtaçtır.
D. Yükseklerde yaşayan memeliler daha sık soluk alıp verir.
E. Yükseklerde yaşayan memelilerin kan basınçları daha fazladır.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Soru 9.
5546
(1986-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
Hızlı hareket yapan bir kimsede, kan dolaşım hızı, dışarıya verilen karbondioksit miktarı ve dokulara taşınan oksijen miktarı bakımından aşağıdakilerden hangisi gözlenir?
A. Kan Dolaşım Hızı → Değişmez Dışarıya Verilen CO2 Miktarı → Azalır Dokulara Taşınan O2 Miktarı → ArtarB. Kan Dolaşım Hızı → Değişmez Dışarıya Verilen CO2 Miktarı → Artar Dokulara Taşınan O2 Miktarı → Azalır
C. Kan Dolaşım Hızı → Artar Dışarıya Verilen CO2 Miktarı → Azalır Dokulara Taşınan O2 Miktarı → Artar
D. Kan Dolaşım Hızı → Artar Dışarıya Verilen CO2 Miktarı → Değişmez Dokulara Taşınan O2 Miktarı → Değişmez
E. Kan Dolaşım Hızı → Artar Dışarıya Verilen CO2 Miktarı → Artar Dokulara Taşınan O2 Miktarı → Artar
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
Soru 10.
5872
(1982-Öğrenci Yerleştirme Sınavı (ÖYS))
İnsan vücudundaki kan, içindeki oksijenin hızla azalmaya başladığı bir zamanda nereden geçmekte olabilir?
A. Akciğer alveollerindenB. Kılcal damarlardan
C. Akciğer toplardamarlarından
D. Ana toplardamarından
E. Ana atardamarından
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B