11.Sınıf Popülasyonun Yapısı ve Dinamikleri Konusuna Ait Çıkmış Soruları
Soru 1.
583
(MEBİ 03.03.2025 AYT Deneme Sınavı)
Alaska yakınlarındaki St. Paul Adası’nda bilimsel adı Callorhinus ursinus olan kürklü foklardan oluşan popülasyonun zaman içerisindeki değişimi aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.
Bu popülasyonla ilgili
I. Popülasyon büyüklüğü taşıma kapasitesine yaklaştıkça mevcut kaynakların kullanımı sınırlanır.
II. S tipi büyüme gösteren bu popülasyon, zaman içerisinde dengeye ulaşır.
III. Popülasyonun yoğunluğu arttıkça çevresel faktörlerin sınırlayıcı etkisi giderek azalır.
İfadelerinden hangileri söylenebilir?
A. Yalnız IB. I ve II
C. I ve III
D. II ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Grafikte Alaska yakınlarındaki kürklü fok popülasyonunun yıllar içindeki değişimi gösterilmiş. Eğriye baktığımızda: Başta hızlı artış (lojistik büyümenin ilk evresi), Sonra artış yavaşlıyor, En sonunda durağan bir seviyeye ulaşıyor. Bu, S tipi (lojistik) büyüme eğrisidir ve taşıma kapasitesine (K) ulaşıldığını gösterir.
Şimdi ifadeleri değerlendirelim:
✅ I. Popülasyon büyüklüğü taşıma kapasitesine yaklaştıkça mevcut kaynakların kullanımı sınırlanır. Doğru. Taşıma kapasitesi, çevrenin destekleyebileceği maksimum birey sayısıdır. Nüfus bu sınıra yaklaştıkça besin, alan, oksijen, su gibi kaynaklar sınırlanır, büyüme yavaşlar.
✅ II. S tipi büyüme gösteren bu popülasyon, zaman içerisinde dengeye ulaşır. Doğru. Grafik açıkça lojistik büyümeyi gösteriyor. Başta hızlı büyür, sonra yavaşlar, sonunda dengeye ulaşır.
❌ III. Popülasyonun yoğunluğu arttıkça çevresel faktörlerin sınırlayıcı etkisi giderek azalır. Yanlış. Tam tersi: Yoğunluk arttıkça çevresel faktörlerin (besin rekabeti, hastalık, yer kıtlığı vs.) etkisi artar. Bu nedenle büyüme yavaşlar ve dengeye ulaşılır.
✅ Sonuç: Doğru ifadeler: I ve II Doğru cevap: B şıkkı
Soru 2.
1390
(2018-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Bir popülasyonda, aşağıdakilerden hangisi kural olarak Hardy-Weinberg dengesinin bozulmasına neden olmaz?
A. Gen havuzunda mutasyonların rastgele meydana gelmesiB. Üreme sürecinde eş seçiminin rastgele gerçekleşmesi
C. Belirli kalıtsal özelliklere sahip olan bireylerin üreme başarısının fazla olması
D. Popülasyondaki belirli genotipe sahip bireylere karşı doğal seçilimin olması
E. Orijinal popülasyonun içerisine, dışarıdan göçlerin olması
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
🔬 Hardy-Weinberg Dengesinin Temel Koşulları:
Bir popülasyonda alel ve genotip frekanslarının nesiller boyunca sabit kalabilmesi (yani genetik denge) için bazı koşullar gerekir. Bu dengenin sağlanması için:
Büyük bir popülasyon (genetik sürüklenmenin etkisini azaltır), Rastgele eşleşme (her bireyin üreme şansı eşittir), Mutasyon olmaması, Göç (gen akışı) olmaması, Doğal seçilim olmaması
Şıkların değerlendirmesi:
A) Gen havuzunda mutasyonların rastgele meydana gelmesi ❌ → Mutasyon, yeni aleller oluşturur, gen frekanslarını değiştirir → denge bozulur.
B) Üreme sürecinde eş seçiminin rastgele gerçekleşmesi ✅ → Bu Hardy-Weinberg dengesinin şartıdır. → Dengeyi korur, bozmaz.
C) Belirli kalıtsal özelliklere sahip olan bireylerin üreme başarısının fazla olması ❌ → Bu, doğal seçilimi ifade eder → dengeyi bozar.
D) Popülasyondaki belirli genotipe sahip bireylere karşı doğal seçilimin olması ❌ → Yine seçilim söz konusu → denge bozulur.
E) Orijinal popülasyonun içerisine, dışarıdan göçlerin olması ❌ → Gen akışı gerçekleşir → yeni aleller gelir → denge bozulur.
✅ Sonuç: 📌 Yalnız B, Hardy-Weinberg dengesinin korunmasına yardımcı olur, bozmaz.
Soru 3.
1432
(2018-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Paramecium caudatum ve Paramecium aurelia türleri aynı tip besinlerle beslenmeye uyum sağlamış iki Paramecium türüdür.
Aşağıdaki grafikte bu iki türün ayrı ayrı kültür ortamlarında yetiştirildiklerinde ve aynı kültür ortamında birlikte yetiştirildiklerinde popülasyon yoğunluklarının günlere göre değişimleri gösterilmiştir.
Bu deney ve sonuçlarına göre, bu iki tür arasında;
I. Avlanma,
II. Rekabet,
III. Parazitlik
Etkileşim şekillerinden hangileri görülmektedir?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. I ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
🔬 Deney Özeti: Grafikte Paramecium aurelia ve Paramecium caudatum türlerinin:
Tek başına yetiştirildiklerinde popülasyon yoğunlukları sürekli artmakta,
Karışık ortamda birlikte yetiştirildiklerinde ise her iki türün popülasyonları baskılanmakta, özellikle caudatum’un ciddi şekilde azaldığı görülmektedir.
Etkileşim Türleri:
I. Avlanma ❌ Avlanma (predasyon), bir canlının başka bir canlıyı besin olarak kullanmasıdır. Paramecium türleri birbirlerini avlamıyor, aynı besin için yarışıyorlar. Dolayısıyla avlanma yok.
II. Rekabet ✅ Her iki tür de aynı kaynak (besin) için yarışmakta. Ortak ortamda popülasyonlar baskılanıyor, özellikle biri diğerine karşı avantajlı konumda. Bu, doğal rekabetin tipik bir örneğidir.
III. Parazitlik ❌ Parazitlik, bir canlının diğerinin kaynaklarını kullanarak ona zarar vermesidir. Bu türler birbirlerine zarar vermiyor, sadece kaynaklar için yarışıyorlar.
📌 Sonuç: Yalnız II (Rekabet) gözlemlenmiştir. Avlanma ve parazitlik yoktur. ✅ Doğru cevap: B) Yalnız II
Soru 4.
5321
(2021-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Popülasyonlarda her yaş grubunda hayatta kalan bireylerin sayısı grafiğe aktarıldığında hayatta kalma eğrileri elde edilir. Aşağıda K, L ve M popülasyonlarının hayatta kalma eğrileri verilmiştir.
Buna göre K, L ve M popülasyonları ile ilgili,
I. K popülasyonunda erken ve orta yaşlarda ölüm oranı yüksektir.
II. L popülasyonunda her yaş döneminde ölüm oranı sabittir.
III. M popülasyonunda erken yaşlarda ölüm oranı yüksektir.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. I ve II
C. I ve III
D. II ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Soru 5.
5370
(2022-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Aşağıda lojistik büyüme gösteren bir popülasyona ait S tipi büyüme eğrisi verilmiştir.
Bu grafiğe göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A. I numaralı bölgede düşük çevre direncine bağlı olarak birey sayısı hızla artar.B. II numaralı bölgede popülasyonun büyüme hızı azalmaya başlar.
C. III numaralı bölgede popülasyondaki bireyler arasında kaynaklar için rekabetin daha fazla olması beklenir.
D. Popülasyon büyüklüğü taşıma kapasitesine yaklaştıkça büyüme yavaşlar, doğum ve ölüm oranı birbirine yaklaşır.
E. Popülasyon büyüklüğü taşıma kapasitesine yaklaştıkça çevresel direnç azalır.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
- Bu soru, popülasyon büyümesi ve taşıma kapasitesi konularını test etmektedir.
- Verilen S tipi büyüme eğrisine göre, popülasyon büyüklüğü taşıma kapasitesine yaklaştıkça çevresel direnç artar ve büyüme yavaşlar.
- Bu nedenle, popülasyon büyüklüğü taşıma kapasitesine yaklaştıkça çevresel direnç azalmaz, aksine artar.
- Dolayısıyla, E şıkkı doğru cevaptır. Diğer şıklar ise popülasyon büyümesi sırasında karşılaşılan diğer durumları açıklamaktadır.
Soru 6.
5392
(2023-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
J-tipi ve S-tipi olmak üzere iki farklı tip popülasyon büyümesinin grafiği aşağıda gösterilmiştir.
Bu grafikle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A. J-tipi popülasyon büyüme eğrisine sahip popülasyonlarda dışarıya göç fazladır.B. S-tipi popülasyon büyümesinin belirli bir evresinde birey sayısında logaritmik artış gözlenebilir.
C. J-tipi büyüme ideal koşullarda yaşayan bir popülasyonun büyümesini göstermektedir.
D. S-tipi büyümede popülasyon büyüklüğü zaman içerisinde taşıma kapasitesine ulaşır.
E. J-tipi popülasyon büyümesi doğada sonsuza kadar devam edemez.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Soru 7.
5104
(2024-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Doğada ardıç ağacı tohumları toprağa düştüğünde doğrudan çimlenemez. Ancak ardıç ağacının tohumları, bu tohumlarla beslenen ardıç kuşlarının sindirim sisteminden geçip dışkıyla dışarı atılır ve uygun alanlarda çimlenir. Ardıç kuşları aynı zamanda salyangoz ve böcek gibi diğer hayvanlarla da beslenir.
Buna göre
I. Ardıç kuşlarının avlanarak sayılarının azaltılması tür çeşitliliğinde değişikliklere neden olabilir.
II. Ardıç kuşlarının bulunduğu ortamda insektisit kullanılması ardıç ağaçlarının çoğalmasını etkileyebilir.
III. Ardıç ağaçlarında ortaya çıkabilecek tahribat, ardıç kuşlarının popülasyon yoğunluğunu azaltabilir.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız III
C. I ve II
D. II ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
Soru 8.
5066
(2024-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Aşağıdaki grafikte aynı memeli hayvan türünün farklı iki popülasyonunun birey sayıları ve popülasyonlardaki yaş dağılımları gösterilmiştir.
Buna göre
I. En yaşlı bireylere sadece düşük yoğunluğa sahip popülasyonda rastlanır.
II. Yüksek yoğunluklu popülasyonda tür içi rekabet artmış olabilir.
III. Popülasyon yoğunluğunun düşük olması bireylerin hayatta kalmasını olumlu etkilemektedir.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IIIB. I ve II
C. I ve III
D. II ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Soru 9.
5523
(MEBİ 20.01.2025 AYT Deneme Sınavı)
Bir biyolog 2016 yılında Muğla'da faaliyete geçen rüzgâr enerji santrallerinin göçmen bir kuş türü olan Kızılgerdan (Erithacus rubecula) üzerindeki etkilerini araştırmış ve türün popülasyon yoğunluğunda meydana gelen değişime ait elde ettiği verileri aşağıdaki grafikle göstermiştir.
Grafikteki verilere göre rüzgâr santralinin faaliyete geçmesiyle Kızılgerdan popülasyonunun yoğunluğunda meydana gelen değişimin temel nedeni aşağıdakilerden hangisi olamaz?
A. Besin kaynaklarının değişmesiyle popülasyona katılan canlı sayısının artmasıB. Türbin kanatlarına çarparak yaşamını yitiren canlı sayısının artması
C. Santralin inşası ve işletilmesiyle habitat sınırlarının daralması
D. Artan gürültü ve titreşimler nedeniyle üreme başarısının düşmesi
E. Kuşların göç yollarının değişmesi ve harcadıkları enerji miktarının artması
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Soru 10.
6021
(MEBİ 10.02.2025 AYT Deneme Sınavı)
Popülasyon dağılımı, belirli bir bölgede popülasyonu oluşturan bireylerin yerleşme biçimini ifade eder. Çevresel faktörler ve bireyler arası ilişkiler, dağılım modellerinin oluşmasında etkilidir. Popülasyonların dağılımı; kümeli, düzenli ve rastgele olmak üzere üç tiptir.
Buna göre
I. Penguenlerin birbirlerine nispeten eşit uzaklıkta bulunarak dağılım göstermesi,
II. Tohumları rüzgârla dağılan karahindiba bitkilerinin tesadüfi yayılış göstermesi,
III. Avlanma amaçlı bir araya gelen kurtların sürü oluşturması
Örnekleri, aşağıdakilerin hangisinde popülasyon dağılım modelleri ile doğru eşleştirilmiştir?
A. Kümeli dağılım → II, Düzenli dağılım → III, Rastgele dağılım → IB. Kümeli dağılım → I, Düzenli dağılım → II, Rastgele dağılım → III
C. Kümeli dağılım → III, Düzenli dağılım → II, Rastgele dağılım → I
D. Kümeli dağılım → II, Düzenli dağılım → I, Rastgele dağılım → III
E. Kümeli dağılım → III, Düzenli dağılım → I, Rastgele dağılım → II
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E