10.Sınıf Mitoz ve Eşeysiz Üreme Konusuna Ait Çalışma Soruları
Soru 1.
Bir biyoloji dersinde öğretmen, hücre bölünme çeşitleri üzerinde durmaktadır ve öğrencilerden biri, mitoz ile mayoz bölünmenin aşamaları arasında bazı benzerlikler olduğunu fark eder. Özellikle mayoz II evresi ile mitozun benzer yönlerini öğrenmek isteyen öğrenci, bu aşamaların neden temelde aynı kabul edildiğini merak eder.
Mayoz II evresi ile mitozun temel olarak benzer kabul edilmesinin nedenlerini açıklayınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: Mitoz ve mayoz II evreleri benzer kabul edilir çünkü her iki bölünme sırasında kromozom sayısı korunur, yani bölünme sonrası hücrelerde kromozom sayısı değişmez. Kardeş kromatitler her iki süreçte de iğ iplikleri aracılığıyla ayrılır ve hücrelerin sayısı artar. Ayrıca, bu evrelerde karyokinez ve sitokinez gerçekleşir ve kontrol noktaları hücre bölünme sürecini denetler.
Soru 2.
Bir botanik dersinde öğrenciler muz bitkisi hakkında bilgi edinmektedir. Öğretmen, muz gibi bazı bitkilerin neden tohum üretmediklerini ve nasıl çoğaldıklarını anlatır. Bu sırada bir öğrenci, yüksek yapılı bir bitki olmasına rağmen muzu hiç tohumla üremediğini fark eder ve bunun nedenini sorar.
Muz gibi yüksek yapılı bitkilerin yalnızca vejetatif olarak çoğalmasının nedeni nedir? Açıklayınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: Muz gibi gelişmiş bitkiler, doğal olarak tohum üretme yeteneğine sahip değildir. Eşeyli üreme ile çoğalamadıkları için tohum oluşturmazlar. Bu nedenle, nesillerini devam ettirmek amacıyla kök veya gövde gibi bitki parçalarından çoğalarak vejetatif üreme yoluyla üremek zorundadırlar.
Soru 3.
Bir biyoloji dersinde öğretmen, vücuttaki hücrelerin nasıl farklı görevler üstlendiğini ve bazılarının neden kendini yenileyemediğini açıklamaktadır. Öğrencilerden biri, sinir ve kas hücrelerinin neden diğer hücreler gibi bölünme yeteneğine sahip olmadığını merak eder. Öğretmen, vücutta sinir ve retina hücreleri gibi bazı hücrelerin bölünme yeteneğini kaybettiğini ve bu durumun hücrelerin özelleşme süreciyle ilgili olabileceğini açıklar.
İnsanda sinir, kas, gözde bulunan retina hücreleri gibi hücrelerin bölünme yeteneklerini kaybetmelerinin nedeni ne olabilir? Bu durumun canlı üzerindeki avantaj ve dezavantajlarını açıklayınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: Bu hücrelerin bölünme yeteneklerini kaybetmelerinin ana nedeni, hücresel farklılaşma sürecinde görevlerine odaklanmak için özelleşmeleridir. Sinir hücreleri gibi karmaşık yapıya sahip hücreler, tüm enerjilerini ve yapılarını sinir iletimi gibi görevler için kullanır. Avantaj olarak, özelleşen hücreler görevlerini hızlı ve verimli bir şekilde yerine getirir. Ancak dezavantajı, hasar gördüklerinde kendilerini yenileyememeleri ve bu nedenle kalıcı hasarlara yol açabilmeleridir.
Soru 4.
Bir bahçe kulübü etkinliğinde, öğrenciler evde yetiştirdikleri bitkilerle ilgili gözlemlerini paylaşmaktadır. Kulüp lideri, bazı bitkilerin yeni bitkiler oluşturmak için tohum kullanmadan farklı şekillerde çoğalabileceğini söyler. Öğrencilerden biri, bahçesindeki çilek bitkilerinin her yıl tohum olmadan yayıldığını fark ettiğini anlatır. Diğer öğrenciler de çevrelerinde eşeysiz üremeye dair örnekler olup olmadığını düşünmeye başlar.
Çevrenizde gözlemlediğiniz bitkilerden veya diğer canlılardan eşeysiz üremeye örnekler veriniz ve bu üreme biçimlerinin nasıl gerçekleştiğini kısaca açıklayınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: Çevremizde eşeysiz üremeye dair birçok örnek bulunabilir. Saksı bitkilerinin yaprak veya gövdesinin bir parçasından yeni bir bitki oluşması, çilek bitkisinin sürünücü gövdesiyle yayılması, patatesin yumrularıyla ve lalenin soğanla üremesi bu duruma örnektir. Bu tür üremeler, bitkinin bir parçasının yeni bir bitki oluşturmasıyla gerçekleşir ve bu nedenle tohum kullanılmaz.
Soru 5.
Bir laboratuvar çalışmasında, öğrenciler mikroskop altında hızla bölünen hücreleri incelemektedir. Hücrelerin neden sürekli olarak bölünmeye ihtiyaç duyduğunu merak eden öğrencilerden biri, hücre büyüdükçe neden bölünmesi gerektiğini öğretmene sorar. Öğretmen, hücre bölünmesinin büyümenin bir sonucu olduğunu ve belirli nedenlerle gerçekleştiğini anlatır.
Bir hücrenin bölünmeye ihtiyaç duymasının altında yatan temel nedenleri açıklayınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: Hücre bölünmesinin başlıca iki nedeni vardır: a. Hücre büyüdükçe yüzey/hacim oranı bozulur, bu da hücre zarının madde alışverişi kapasitesini sınırlar. b. Sitoplazma/çekirdek oranının bozulması nedeniyle, çekirdeğin hücreyi yeterince yönetememesi sonucu hücre bölünme ihtiyacı hisseder. Bu iki etken, hücrelerin bölünerek sağlıklı bir şekilde büyümesini sağlar.
Soru 6.
Gelişmiş bitkilerde uygulanan vejetatif üretim teknikleri neden önemlidir? Yazınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: Vejetatif üretim teknikleri, nesli tükenmekte olan bitki türlerinin korunması, üretimi zor olan bitki türlerinin çoğaltılması ve geliştirilmesi ile ekonomik önemi olan bitkilerin çok sayıda üretilmesi bakımından son derece önemlidir.
Soru 7.
Gelişmiş bitkilerde görülen vejetatif üremenin sağladığı avantajları yazınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: ► Vejetatif üreme, tarımda verimliliği artıran bir yöntemdir. Kısa sürede fazla ve kaliteli üretim yapılmasını sağlar. ► Tohumla üremeye göre daha kısa sürede gerçekleşir. ► Tohumla üreyen bitkilerin genetik yapılarında farklılıklar oluşur. ► Ancak vejetatif üremeyle oluşan bitkiler genetik açıdan birbirinin kopyasıdır. Bu şekilde bitkilerin sahip olduğu iyi özellikler korunmuş olur. ► Tohum yapma yeteneğini kaybetmiş olan muz, çekirdeksiz üzüm gibi bitkiler bu şekilde üretilir.
Soru 8.
 |
a. Hücre mitoz bölünmenin hangi evresindedir? b. En son hangi kontrol noktasından geçmiştir? c. Bölünmeyi geçiren ana hücrenin diploit kromozom sayısı kaç olmalıdır? d. Bu evredeki kromozom sayısı kaçtır? e. Gerçekleşen ana olayı yazınız. |
Yukarıda verilen şekil, mitoz bölünmesinin bir evresini göstermektedir.
Buna göre şeklin yanında verilen soruları cevaplayınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: a. Hücre mitoz bölünmenin Anafaz evresindedir. b. M kontrol noktasından geçmiştir. c. 2n = 6 d. 2n = 12 e. İğ iplikleri kısalmıştır. Sentromerler bölünmüştür. Kardeş kromatitler ayrılarak (yavru kromozomlar şeklinde) zıt kutuplara hareket etmiştir. Kromozom sayısı iki katına çıkmıştır.
Soru 9.
| Vejetatif Üreme Çeşidi | |
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
Yukarıda şekilleri verilen bitki örnekleri vejetatif yollarla çoğalabilmektedir. Verilen bu bitki örneklerinin hangi çeşit vejetatif yolla ürediklerini karşılarına yazınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama:
Vejetatif Üreme Çeşidi
Afrika menekşesinde çelik ile üreme
Çilek bitkisinde sürünücü gövde (stolon) ile üreme
Havuç bitkisinde doku kültürü ile üreme
Lale bitkisinde soğanla üreme
Yer elması ve patateste yumru gövde ile üreme
Zencefil ve süsen bitkisinde rizom gövde ile üreme
Soru 10.
Vejetatif üreme gelişmiş bitkilerin eşeysiz üreme şeklidir. Tohum ile eşeyli üreyebilen ancak genetik özellikleri korunmak istenen bitkilerde veya tohum oluşturma yeteneğini kaybetmiş muz, çekirdeksiz üzüm gibi bitkilerde görülen bir üremedir. Ana bitkinin gövde, yaprak, dal ve kök gibi vejetatif doku ya da organ parçaları kullanılarak yeni bitkiler elde edilir. Oluşan bitkiler hem birbirleriyle hem de ana bitkiyle aynı genetik yapıdadır.
Buna göre; vejetatif üreme yöntemi ile ne gibi sonuçlara ulaşılır?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: ♦ Daha kısa sürede ve çevreye uyumlu, dayanıklı bitkiler elde edilir. ♦ Bitkilerdeki kalıtsal ve istenen özellikler korunur. ♦ Bol ve kaliteli ürün veren bitkiler hızlı çoğaltılır. ♦ Ekonomik ve verimli ürünler elde edilir.