TYT 10.Sınıf Mendel İlkeleri, Çaprazlamalar Konusuna Ait Çıkmış Soruları
Soru 1.
1760
(2018-YKS-Temel Yeterlilik Testi (TYT))
Meyve sineklerinde eşey kromozomları dişilerde XX, erkeklerde XY'dir. Göz renginden sorumlu gen, X kromozomu üzerinde yer alır. Kırmızı göz renginden sorumlu alel (R), beyaz göz renginden sorumlu alele (r) baskındır.
→ Laboratuvarda yapılan bir deneyde kırmızı gözlü bir dişi, beyaz gözlü bir erkekle çaprazlanarak F1 dölü (kırmızı gözlü erkek ve dişi, beyaz gözlü erkek ve dişi bireyler) elde edilmiştir.
→ Deneyin ikinci aşamasında ise F1 dölünden alınan kırmızı gözlü erkek ve dişi birey çaprazlanarak F2 dölü elde edilmiştir.
Bu deneye göre,
I. F1 dölündeki beyaz gözlü erkek ve dişi bireylerin oranı yaklaşık olarak birbirine eşittir.
II. F2 dölünde Beyaz gözlü bireylerin ortaya çıkması beklenmez.
III. F3 dölünde göz rengi fenotipin cinsiyetler arasında dağılım oranı bakımından farklılığın olması beklenir.
Yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
🧬 Genetik Bilgi Özeti: Eşey kromozomları: Dişi: XX Erkek: XY Gen bilgisi: Göz rengi geni X kromozomu üzerinde R: Kırmızı göz (baskın) r: Beyaz göz (çekinik)
🔍 Deney Yorumlama:
1. çaprazlama (P dölü) Dişi: Kırmızı gözlü → XᴿXʳ (çünkü beyaz gözlü dişi F1'de var → heterozigot olmalı) Erkek: Beyaz gözlü → XʳY
F1 dölü: XᴿXʳ → Kırmızı gözlü dişi XʳXʳ → Beyaz gözlü dişi XᴿY → Kırmızı gözlü erkek XʳY → Beyaz gözlü erkek ➡ F1’de hem kırmızı hem beyaz gözlü dişi ve erkekler eşit oranlarda oluşur. ✅ I. yargı doğrudur.
2. çaprazlama (F1 kırmızı gözlü dişi × kırmızı gözlü erkek) Dişi: XᴿXʳ Erkek: XᴿY Olası F2 genotipleri: XᴿXᴿ → kırmızı dişi XᴿXʳ → kırmızı dişi XᴿY → kırmızı erkek XʳY → beyaz erkek ➡ F2’de beyaz gözlü erkekler ortaya çıkar. ❌ II. yargı yanlıştır.
III. yargı: F3 dölünde göz rengi fenotipi, cinsiyete göre farklılık gösterir mi? Evet, çünkü göz rengi X’e bağlı ve erkeklerin yalnızca bir X kromozomu var. Yani çekinik alel (r) tek başına fenotipte etkili olur. ➡ Erkekler fenotipte daha hızlı etkilenir, cinsiyetlere göre dağılım oranı farklı olur. ✅ III. yargı doğrudur.
✅ Sonuç: I → Doğru II → Yanlış III → Doğru ➡ Doğru cevap: D) I ve III