Cevap: E

Polisakkarit, trigliserit ve polipeptit molekülleri; biyomoleküller olup farklı görevleri ve yapıları olmasına rağmen bazı ortak özellikleri paylaşır.

Şimdi verilen ifadeleri tek tek değerlendirelim:

✅ I. Dehidrasyon tepkimesiyle sentezlenme; Doğru ve ortaktır. Bütün bu büyük moleküller (makromoleküller), monomerlerinin dehidrasyon sentezi (su çıkarılarak) birleştirilmesiyle oluşur: Polisakkarit: Glikozlar arası → glikozit bağı Polipeptit: Amino asitler arası → peptit bağı Trigliserit: Gliserol + 3 yağ asidi → ester bağı → Hepsinde su çıkışıyla sentez olur.

❌ II. Çok sayıda özdeş monomerden oluşma; Yanlış. Polisakkarit: Genellikle aynı tür (glikoz gibi) monomerlerden oluşur → özdeş Polipeptit: Farklı amino asitlerden oluşur → özdeş değil Trigliserit: Gliserol + 3 farklı yağ asidi olabilir → özdeş değil → Bu özellik sadece polisakkarit için geçerli, ortak değil.

✅ III. Karbon, hidrojen ve oksijen elementleri bulundurma; Doğru ve ortaktır. Hepsi organik bileşiklerdir ve C, H, O içerir: Polisakkarit (C₆H₁₂O₆)n Trigliserit (yağ) Polipeptit (protein) → Karbon, hidrojen, oksijen hepsinde mutlaka bulunur.

✅ Sonuç: Ortak olan özellikler: I ve III

Cevap: C

🧬 Trigliserit Nedir? Trigliserit, bir gliserol molekülü ile üç yağ asidinin ester bağlarıyla birleşmesi sonucu oluşan nötral bir yağ molekülüdür.

Şıkların değerlendirmesi:

A) Aynı miktardaki karbonhidrat ve proteinlere göre daha fazla enerji verirler. ✅ ➤ Trigliseritler, gram başına yaklaşık 9 kcal enerji sağlar; bu, karbonhidrat ve proteinlerin (4 kcal) iki katından fazladır.

B) Yapılarında üç adet ester bağı bulunur. ✅ ➤ Her bir yağ asidi, gliserolle bir ester bağı kurar → toplamda 3 ester bağı bulunur.

C) Yapılarında üç molekül gliserol bulunur. ❌ ➤ Yanlış. ➤ Trigliseritlerde yalnızca 1 molekül gliserol bulunur. ➤ 3 molekül yağ asidi ile birleşir.

D) Doymuş veya doymamış olmasını, içerdikleri yağ asitlerinin özelliği belirler. ✅ ➤ Yağ asitlerinde çift bağ varsa → doymamış yağ ➤ Hiç çift bağ yoksa → doymuş yağ

E) Yapıya katılan yağ asitlerinin bir kısmı insan vücudunda sentezlenirken bir kısmı besin yoluyla alınır. ✅ ➤ Esansiyel yağ asitleri (linoleik, linolenik) vücutta sentezlenemez, besinle alınır.

✅ Sonuç: 🔴 C şıkkı yanlıştır, çünkü trigliseritlerde sadece 1 gliserol molekülü bulunur. ➡️ Doğru cevap: C

Cevap: E

İfade I: “Bir molekül trigliserit oluşurken bir molekül su açığa çıkar.” ❌ Yanlış.
Bir trigliserit oluşurken 3 yağ asidi ile 1 gliserol arasında 3 ester bağı kurulur. Her esterleşmede 1 molekül su açığa çıkar. Yani 3 molekül su açığa çıkar.

İfade II: “Bir gliserol ile üç yağ asitinin esterleşmesi sonucu bir trigliserit molekülü oluşur.” ✅ Doğru. Trigliserit = 1 gliserol + 3 yağ asidi (ester bağıyla bağlanırlar)

İfade III: “İnsanlar, sentezledikleri trigliseritlerin yapısındaki yağ asitlerinin bir kısmını besinlerle dışarıdan almak zorundadır.” ✅ Doğru. Bazı yağ asitleri esansiyeldir, yani vücut tarafından sentezlenemez, dışarıdan alınması gerekir.

Cevap: C

📘 Konu Hakkında Kısa Bilgi: Bu soru, glikolipitlerin sentez yeri ile ilgili temel biyoloji bilgisini sorgulayan bir bilgi sorusudur. Bu soruyla öğrenciden beklenen, organellerin görevlerini özümseyerek doğru organeli belirlemesidir. Glikolipitler, lipit + karbonhidrat bileşiğidir. Hayvansal hücrelerde glikolipitler, hücre zarının dış yüzeyinde yer alarak hücreye özgüllük kazandırır (örneğin: kan grubu antijenleri gibi).

Bu moleküller:

🔸 Endoplazmik retikulumda sentezlenen lipitlerin,

🔸 Golgi aygıtında karbonhidrat eklenmesiyle (glikozilasyon) oluşturulmasıyla meydana gelir.

🔍 Şık Analizi:

A) Ribozomlar ❌ → Protein sentezi yapılır, glikolipit senteziyle ilgisi yoktur.

B) Sitoplazma ❌ → Bazı enzimsel tepkimeler burada olur ama glikolipit sentezi için özel bir organel gerekir.

C) Golgi aygıtı ✅ → Doğru cevap. → Lipitlere karbonhidrat zincirleri burada bağlanır. → Glikoprotein ve glikolipitler Golgi'de üretilir.

D) Lizozom ❌ → Sindirimle görevli organeldir, sentezle ilgisi yoktur.

E) Hücre zarı ❌ → Glikolipitlerin yer aldığı yerdir, sentez yeri değildir.

Cevap: B

→ Glikojen, çok sayıda glikoz monomerinin birbirine bağlanmasıyla oluşan bir polisakkarittir. Yani aynı türde birçok glikoz molekülü (monomer) bir araya gelerek büyük bir polimer oluşturur.

→ Glikojen, hayvan hücrelerinde ve mantarlarda depolanan karbonhidrat olarak görev yapar. Özellikle karaciğer ve kas hücrelerinde bulunur ve enerji ihtiyacı olduğunda glikoza parçalanarak kullanılır.