Cevap: B

🔍 Olay: Büyük mavi kelebeğin tırtılları, karınca larvalarına benzeyen kimyasallar salgılar. Karıncalar kandırılır ve bu tırtılları yuvalarına taşıyıp besler. Tırtıllar fayda görür (koruma ve besin alırlar), Karıncalar ise farkında olmadan zarar görür (kendi kaynaklarını kelebek tırtıllarına harcarlar).

🧠 Bu ilişki nedir?

A) Mutualizm ( + / + ) ❌ İki tür de fayda görür → Ama burada karıncalar zarar görüyor.

B) Parazitizm ( + / – ) ✅ Bir tür fayda sağlarken diğeri zarar görür. Tırtıllar fayda sağlıyor, karıncalar farkında olmadan zarar görüyor. → Bu parazitizm tanımına tam olarak uyar.

C) Kommensalizm ( + / 0 ) ❌ Bir taraf fayda görür, diğerine etkisi olmaz → Burada karıncalar etkileniyor (olumsuz), bu tanıma uymaz.

D) Amensalizm ( – / 0 ) ❌ Bir tür zarar görür, diğeri etkilenmez → Tırtıllar fayda görüyor, bu tanıma uymaz.

E) Rekabet ( – / – ) ❌ İki tür de zarar görür → Burada yalnızca karıncalar zarar görüyor.

✅ Sonuç: Bu ilişki parazitizm olarak tanımlanır.

Cevap: E

Komünitede türler arası etkileşimler, her iki tarafın da bu etkileşimden nasıl etkilendiği temel alınarak sınıflandırılır. Şimdi her bir eşleştirmeyi inceleyelim:

A) Av - Avcı → (+/-) ✅ Avcı (+): Besin kazanır. Av (-): Ölür veya zarar görür. → Bu ifade doğru.

B) Rekabet → (-/-) ✅ Her iki tür de aynı kaynağı kullanmak için yarışır. Kaynak sınırlıdır, her iki tür için de zarar söz konusudur. → Bu ifade doğru.

C) Parazitlik → (+/-) ✅ Parazit (+): Konak canlının zararına yaşar. Konak (-): Besin kaybeder, zarar görür. → Bu ifade doğru.

D) Mutualizm → (+/+) ✅ Her iki tür de fayda sağlar. Örnek: İnsan ve bağırsak bakterileri. → Bu ifade doğru.

E) Kommensalizm → (+/-) ❌ Bu yanlıştır. Kommensalizmde bir canlı fayda görür (+), diğerine etki yoktur (0). Yani (+ / 0) olmalı. Örnek: Deniz şakayığı içinde yaşayan palyaço balığı (korunur), deniz şakayığı etkilenmez.

Sonuç: Yanlış eşleştirme: E şıkkıdır. Doğru eşlemesi: Kommensalizm → (+ / 0)

Cevap: C

Tenyalar (Şerit solucanlar) Hakkında:

- Tenyalar, insan ya da hayvanların ince bağırsağında yaşayan iç parazitlerdir.

- Bulundukları ortamda hazır sindirilmiş besinler vardır.

- Bu nedenle, kendi sindirim sistemine ihtiyaç duymazlar.

- Besinlerini vücut yüzeylerinden difüzyonla alırlar.

- Ayrıca, oldukça basit yapılıdırlar, sindirim sistemi hiç gelişmemiştir.

Diğer Şıklar Neden Yanlış?

A) Kan emen kene: → Ağız yapısı gelişmiştir, kanı emer, sindirim sistemi vardır.

B) Deri döküntüleriyle beslenen uyuz böceği: → Deri hücrelerini parçalar, basit de olsa sindirim sistemi bulunur.

D) Kan emen sivrisinek: → Ağız yapısıyla kan emer, sindirim sistemine sahiptir.

E) İnsan kanı ile beslenen pireler: → Tıpkı sivrisinek gibi kan emer, sindirim sistemi gelişmiştir.

Cevap: B

Simbiyoz (Simbiyotik ilişki): İki farklı türün birlikte yaşaması durumudur. En az bir taraf mutlaka fayda sağlar. Bu yaşam birlikteliği uzun sürelidir ve fiziksel yakınlık içerir.

Şıkları İnceleyelim:

A) Mutualizm ✅ İki tür de fayda sağlar → simbiyotik ilişkidir. Örnek: Likenlerde alg + mantar

B) Saprofitlik ❌ Ayrıştırıcılıktır. Canlı artıklarını, ölü organizmaları parçalayarak beslenmektir. İlişki iki canlı arasında değildir (biri zaten ölüdür), dolayısıyla simbiyotik değildir. ✅ Doğru cevap budur.

C) Kommensalizm ✅ Bir canlı fayda sağlar, diğeri etkilenmez. Örnek: Köpek balığının etrafında yüzen küçük balıklar (artıklardan faydalanır).

D) Yarı parazitlik ✅ Bitki bitkiye simbiyotik ilişki örneğidir. Ökse otu gibi canlılar konak bitkiden su ve mineral alır, ama fotosentez yapar.

E) İç parazitlik ✅ İç parazit, konağın içinde yaşar ve ondan fayda sağlar. Konak zarar görür → simbiyotik bir ilişki türüdür (parazitizm)

Cevap: E

Soru "hayvansal parazit" ile ilgilidir ve sindirim sisteminin gelişip gelişmediğini soruyor. Bazı parazit canlılar, konak canlının hazır besinlerini emerek yaşar. Bu durumda, kendi sindirim sistemine ihtiyaç duymazlar.

Doğru Cevap: E) İç parazitlik

İç parazitler (endoparazitler): Konağın vücudu içinde yaşarlar (örn. bağırsak, kan). Besin zaten sindirilmiş olduğundan, sindirim sistemine ihtiyaç duymazlar.

Örnek: Tenya (şerit solucan) → sindirim sistemi yoktur, tüm besinleri emilimle alır.

Diğer Şıklar Neden Yanlış?

A) Mutualizm:

→ İki canlı karşılıklı fayda sağlar. Parazitlik değildir.

→ Örnek: Termit ve bağırsaklarındaki kamçılı protist.

B) Saprofitlik:

→ Ayrıştırıcılık demektir. Canlı artıklarından beslenilir.

→ Bu canlılar (ör. bazı mantarlar, bakteriler) sindirim enzimleriyle dış ortamda parçalama yapar, sindirim sistemleri olabilir.

→ Ayrıca hayvansal parazit değildir.

C) Kommensalizm:

→ Bir canlı fayda sağlar, diğeri etkilenmez.

→ Parazitlik değildir.

D) Yarı parazitlik:

→ Genellikle bitkiler için kullanılır (ör. ökse otu).

→ Hayvansal parazitlik değildir.

Cevap: A

Önce Tanım: Allelopati Nedir?

Allelopati, bir bitkinin çevresine kimyasal maddeler (primer veya sekonder metabolitler) salarak başka bitkilerin büyümesini engellemesi veya durdurması durumudur.

Bu maddeler: Yapraktan, Köklerden, Çürüyen bitki kısımlarından salınabilir.

Amaç: Kaynakları (ışık, su, mineral) daha az rekabetle kullanabilmek. Örnek: Ceviz ağacı köklerinden saldığı juglon adlı maddeyle çevresindeki bitkilerin büyümesini baskılar.

Diğer Şıklara Neden Yanlış?

B) Rekabet:

→ İki organizma aynı kaynağı kullanmaya çalışır, ama kimyasal madde salımı yoktur.

→ Bu durumda kimyasal salınımla aktif baskılama var → sadece rekabet değil.

C) Parazitizm:

→ Bir organizma diğerinden fayda sağlar, diğeri zarar görür.

→ Burada doğrudan beslenme yok, sadece büyümeyi engelleme var.

D) Kommensalizm:

→ Biri fayda görür, diğeri etkilenmez.

→ Burada diğer bitki zarar görüyor, bu yüzden bu ilişki kommensal değil.

E) Amensalizm:

→ Biri zarar görür, diğeri etkilenmez.

→ Allelopati aktif bir kimyasal salınım içerdiği için amensalizmden farklıdır.

Bitkilerin, çevreye kimyasal salarak diğer bitkilerin gelişimini engellemesi, allelopati olarak tanımlanır. Bu nedenle verdiğin cevap A şıkkı doğru. ✅

Cevap: D

Olayları Tek Tek İnceleyelim:

I. Alglerle liken oluşumu ✅ Doğru. Mantarlar ve algler birlikte yaşayarak likenleri oluşturur. Bu simbiyotik yaşamda alg fotosentezle organik besin üretir, mantar ise su ve mineral sağlar. Mantarlar burada aktif rol oynar.

II. Bitkilerde mikoriza oluşumu ✅ Doğru. Mikoriza, bitki kökleri ile mantarların oluşturduğu simbiyotik bir ilişkidir. Mantar, topraktan su ve mineral alımını artırır; bitki ise mantara organik madde verir. Mantarların bitkilerle kurduğu yaygın bir simbiyotik ilişkidir.

III. İnsanda hastalık oluşumu ✅ Doğru. Bazı mantarlar, insanlarda hastalık yapıcı (patojen) olabilir. Örn: Candida mantarı → mantar enfeksiyonları Yani insanlar üzerinde zararlı etkileri olabilir.

IV. Atmosferdeki oksijen oranının artması ❌ Yanlış. Oksijen üretimi, fotosentez yapan canlılar tarafından gerçekleştirilir (örneğin algler, bitkiler). Mantarlar fotosentez yapmaz, bu yüzden atmosferik oksijenin artmasına katkı sağlamazlar.

Verilen açıklamalara göre I, II ve III olaylarında mantarlar rol oynar, ama IV. madde yanlıştır çünkü mantarlar oksijen üretmez. Bu nedenle verdiğin cevap olan D şıkkı %100 doğrudur. ✅

Cevap: E

Önce Temel Bilgiler:

→

Cevap: C

Verilen metin, bitki kökleri ile mikorizal mantarlar arasındaki simbiyotik ilişkiyi anlatıyor. Bu ilişki şu şekilde işler:

Mantarlar, toprakta daha geniş alana yayılabilen hifleri sayesinde su ve mineral maddelerin (özellikle fosfatın) alınmasını kolaylaştırır. Bitkiler ise fotosentez yoluyla ürettikleri organik besinlerin bir kısmını mantara verir. Bu ilişki karşılıklı fayda esasına dayanır, yani mutualist bir ilişkidir.

Şıkların İncelemesi:

A) Hem bitki hem de mantarlar bu etkileşimden fayda sağlar.

→ Doğru. Bitki fosfat alımında avantaj sağlar, mantar ise organik besin alır.

B) İki canlı arasında mutualizm vardır.

→ Doğru. Her iki canlı da fayda gördüğü için bu ilişki mutualisttir.

C) Mantarlar bitkinin organik besin ihtiyacını karşılar.

→ ❌ Yanlış. Tam tersi, bitki mantara organik besin sağlar. Mantar fotosentez yapamaz. Bu nedenle bu şık yanlıştır ve sorunun doğru cevabıdır.

D) Mantarlar sayesinde köklerin emilim yüzeyi artırılmış olur.

→ Doğru. Hifler toprağa yayıldığı için emilim yüzeyi artar.

E) İki canlının birbirinden ayrılması ikisine de zarar verir.

→ Doğru. Özellikle fosfat fakiri topraklarda bu ilişki bozulduğunda bitkinin gelişimi ciddi şekilde etkilenir, mantar da besinsiz kalır.