11.Sınıf Komünitede Tür Dışı ve Türler Arasındaki Rekabet Konusuna Ait Çıkmış Soruları
Soru 1.
1653
(MEBİ 03.03.2025 AYT Deneme Sınavı)
Kuzey Amerika’da kayalık alanlarda yaşayan Pisaster ochraceous, bir denizyıldızı türüdür. Denizyıldızı, komünitede baskın bir midye türü olan Mytilus californianus ile beslenmektedir.
Aşağıdaki grafikte on yıllık araştırma sürecinde bölgeden uzaklaştırılan denizyıldızı türünün komünitedeki tür sayısında meydana getirdiği değişim gösterilmiştir.
Bu grafiğe göre
I. Midyelerin yayılışını sınırlayan denizyıldızı, komünitedeki tür sayısının azalmasını engeller.
II. Denizyıldızı komünitede kritik öneme sahip bir türdür.
III. Komüniteden denizyıldızı uzaklaştırıldığında diğer canlı türlerinin sayısı artar.
İfadelerinden hangileri söylenebilir?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. I ve II
D. I ve III
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Grafikte, Pisaster ochraceous adlı bir denizyıldızının ekosistemde bulunup bulunmamasının, mevcut tür sayısı üzerindeki etkisi gözlemlenmiştir: Pisaster var (kontrol): Tür sayısı zamanla korunmuş veya artmış, Pisaster yok (deney): Tür sayısı hızla azalmış ve düşük seviyede kalmış, Pisaster'in midyeyle beslendiği bilgisi de önemli. Şimdi verilen ifadeleri değerlendirelim:
✅ I. Midyelerin yayılışını sınırlayan denizyıldızı, komünitedeki tür sayısının azalmasını engeller. Doğru. Pisaster yok edildiğinde midyeler aşırı çoğalır, diğer türlerin yaşam alanını işgal eder. Sonuç: Biyolojik çeşitlilik azalır. → Pisaster, midye baskısını kontrol ederek tür çeşitliliğini korur.
✅ II. Denizyıldızı komünitede kritik öneme sahip bir türdür. Doğru. Bu tür, "anahtar tür (keystone species)" tanımına uyar. Ekosistemdeki az sayıda bireyine rağmen, çok büyük ekolojik etkiye sahiptir. Yokluğu, tür çeşitliliğinde ciddi düşüşe yol açar.
❌ III. Komüniteden denizyıldızı uzaklaştırıldığında diğer canlı türlerinin sayısı artar. Yanlış. Tür sayısı artmaz, azalır. Midye gibi baskın türler diğerlerini dışlar, rekabeti azaltır.
✅ Sonuç: Doğru olan ifadeler: I ve II
Soru 2.
5822
(2022-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Aynı habitatı paylaşan ve benzer ekolojik nişe sahip iki tür ile ilgili,
I. Bu türlerden birisinin ekolojik nişini değiştirmesi durumunda aynı alanı birlikte kullanmaya devam etmeleri beklenir.
II. Ortamda kullandıkları kaynaklar sürekli olarak arttıkça bu türler arasındaki rekabet de artar.
III. Bu türlerden biri her zaman diğeri üzerinde avcılık baskısı oluşturarak diğerinin ortamdan yok olmasına neden olur.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız ll
C. I ve II
D. I ve III
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
- Bu soru, ekolojik niş kavramı ve türler arasındaki ilişkiler üzerine bir değerlendirme yapmamızı sağlar.
- İlk ifade doğrudur çünkü bir türün ekolojik nişini değiştirmesi durumunda diğer tür de uyum sağlayarak aynı alanda varlığını sürdürebilir.
- İkinci ifade de doğrudur çünkü türler arasındaki rekabet kaynakların azalması durumunda artabilir.
- Üçüncü ifade ise genel olarak doğru değildir çünkü türler arasındaki ilişkiler genellikle daha karmaşıktır ve bir tür diğerini yok etmek yerine genellikle bir denge oluştururlar.
- Dolayısıyla doğru cevap "Yalnız I" olan A şıkkıdır.
Soru 3.
6287
(2023-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Bir komünitede bulunan kilit taşı türlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A. Komünitede popülasyan yoğunlukları her zaman fazla olan türlerdir.B. Komüniteden ayrılmaları, o komünitenin yapısının bozulmasına yol açar.
C. Doğal düşmanlarının artması, komünitede üçüncü bir türün birey sayısını artırabilir.
D. Bazı kilit taşı türler ekosistemlerdeki en üst trofik basamakta yer alabilir.
E. Komünitede türler arasındaki ilişkileri etkileyebilir.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Soru 4.
6244
(2013-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
Bal arıları, misk öküzleri ve aslanlar gibi bazı hayvan türleri sosyal gruplar hâlinde yaşamaktadır.
Aşağıdakilerden hangi sosyal yaşam tarzının sağladığı yararlar arasında yer almaz?
A. Hayvanların hayatta kalma şansının artmasıB. Avcı türlerin daha kolay avlanabilmeleri
C. Av olan türlerde, avcının daha erken fark edilmesi
D. Tür içi rekabetin azaltılması
E. Düşmanlara karşı daha etkin savunmanın gerçekleştirilmesi
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Soru 5.
5677
(2013-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
Paramecium (terliksi hayvan) türlerinden olan P. aurelia ve P. caudatum türlerinin tek başına ve karışık kültürlerindeki birey sayıları aşağıdaki grafiklerde gösterilmiştir.
Bu grafiklere göre,
I. Her iki tür de aynı besini kullanabilmektedir.
II. Her iki türün üreme hızı aynıdır.
III. Aynı ortamda iki tür arasında rekabet ilişkisi vardır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız III
C. I ve III
D. II ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Soru 6.
5849
(2013-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
Bir canlının sahip olduğu enerji, canlının değişik etkinlikleri arasında paylaşılır. Doğal seçilim, tüm canlıların gelecekte nesillerini sürdürebilmek için harcayacakları enerji ile bugün hayatta kalabilmek için harcayacakları enerji arasında optimum bir denge kurulmasını zorlamaktadır.
Aşağıdaki grafikte, bir canlının net enerjisinin, çeşitli koşullarda üç önemli etkinlik (yavru verme, rekabet, korunma) arasındaki paylaşımı verilmiştir.
Buna göre grafikte I, II, III ve IV ile gösterilen enerji paylaşımları ve bunların gerçekleştirildiği koşullarla ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?
A. Rekabet fazla → I, Avcı fazla → II, Seçilim baskısı eşit → IV, Rekabet az Avcı az → IIIB. Rekabet fazla → I, Avcı fazla → IV, Seçilim baskısı eşit → II, Rekabet az Avcı az → III
C. Rekabet fazla → II, Avcı fazla → I, Seçilim baskısı eşit → III, Rekabet az Avcı az → IV
D. Rekabet fazla → II, Avcı fazla → IV, Seçilim baskısı eşit → III, Rekabet az Avcı az → I
E. Rekabet fazla → IV, Avcı fazla → II, Seçilim baskısı eşit → III, Rekabet az Avcı az → I
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Soru 7.
5616
(2012-Lisans Yerleştirme Sınavı-2 (LYS2))
Aynı ortamda yaşayan iki farklı türün,
I. ekolojik nişlerinin aynı olması,
II. birinin diğerinin besini olması,
III. üreme dönemlerinin aynı olması,
IV. habitatlarının farklı olması
koşullarından hangileri, bu türler arasında rekabete yol açar?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. I ve II
D. I ve IV
E. III ve IV
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Ekolojik niş, bir türün ekosistemdeki rolünü ve kaynak kullanım şeklini ifade eder. Aynı ekolojik nişi paylaşan iki tür, aynı kaynaklar için rekabet eder ve bu durum rekabete yol açar.
Diğer seçenekler ise doğrudan rekabete neden olmaz:
II. birinin diğerinin besini olması: Bu, av-avcı ilişkisini ifade eder, rekabet değil.
III. üreme dönemlerinin aynı olması: Farklı türlerin üreme dönemlerinin çakışması, doğrudan rekabete yol açmaz.
IV. habitatlarının farklı olması: Farklı habitatlar, rekabeti azaltır çünkü türler farklı alanlarda yaşar.
Bu nedenle, yalnızca I. ifade (ekolojik nişlerinin aynı olması) rekabete yol açar.
Soru 8.
6214
(MEBİ 06.01.2025 AYT Deneme Sınavı)
Bozdağ’da yaşayan Anadolu yaban koyunlarının birbirleriyle ve komünitedeki diğer canlılarla etkileşimlerini araştıran bilim insanlarının gözlem sonuçları aşağıda verilmiştir.
• Yaban koyunlarının çakal ve kurt gibi dağ yırtıcıları tarafından avlanması, onların grup hâlinde hareket ederek kendilerini korumalarına sebep olur ancak bu durum, koyunlar arasında besin ve diğer kaynaklar için mücadeleyi artırır.
• Yaban koyunları, otlanırken farkında olmadan küçük böceklerin yuvalarını bozarak onlara zarar verir.
• Bazı etçil kuşlar, yaban koyunlarının derilerinde yaşayan bit, pire ve kene gibi organizmaları besin olarak tüketir.
Bu etkileşimlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A. Yuvaları bozulan böcekler ile yaban koyunları arasında amensal ilişki bulunur.B. Bit, pire ve kene gibi organizmalar ile yaban koyunları arasında parazitlik ilişkisi bulunur.
C. Dağ yırtıcıları ile yaban koyunları arasında av-avcı ilişkisi bulunur.
D. Bazı etçil kuşlar ile yaban koyunları arasında mutualist ilişki bulunur.
E. Yaban koyunları arasında türler arası rekabet ilişkisi bulunur.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
Anadolu Yaban Koyunlarının Ekolojik Etkileşimleri
Ekosistem içindeki biyotik etkileşimler farklı türler arasında olumlu (+), olumsuz (-) veya etkisiz (0) olabilir. Verilen gözlemler ışığında seçenekleri değerlendirelim.
✅ A) Yuvaları bozulan böcekler ile yaban koyunları arasında amensal ilişki bulunur.
✔ Doğru!
- Amensalizm (0 / -): Bir tür zarar görürken diğer tür etkilenmez.
- Yaban koyunları bilinçli olarak böceklerin yuvalarını bozmamaktadır.
- Böcekler zarar görürken koyunlar bundan etkilenmez.
✅ B) Bit, pire ve kene gibi organizmalar ile yaban koyunları arasında parazitlik ilişkisi bulunur.
✔ Doğru!
- Parazitlik (+ / -): Bir tür (parazit) fayda sağlarken diğeri zarar görür.
- Bit, pire ve keneler koyunun kanını emerek beslenir, koyuna zarar verir.
✅ C) Dağ yırtıcıları ile yaban koyunları arasında av-avcı ilişkisi bulunur.
✔ Doğru!
- Avcı-av ilişkisi (+ / -): Avcı tür (çakal, kurt) beslenirken av türü (yaban koyunu) zarar görür.
- Yırtıcılar yaban koyunlarını avladığı için bu ilişki av-avcı etkileşimine örnektir.
✅ D) Bazı etçil kuşlar ile yaban koyunları arasında mutualist ilişki bulunur.
✔ Doğru!
- Mutualizm (+ / +): İki taraf da fayda görür.
- Kuşlar koyunların derisindeki parazitleri yiyerek beslenir.
- Koyunlar ise parazitlerden kurtulmuş olur.
❌ E) Yaban koyunları arasında türler arası rekabet ilişkisi bulunur.
Yanlış!
- Tür içi rekabet (aynı tür içinde) ve türler arası rekabet (farklı türler arasında) gerçekleşir.
- Buradaki rekabet, yaban koyunları arasında olduğu için "tür içi rekabet"tir.
- Soruda "türler arası" rekabet olduğu belirtilmiş, ancak koyunlar aynı türdür!
Sonuç:
✔ Doğru Cevap: E) Yaban koyunları arasında türler arası rekabet ilişkisi bulunur.
Soru 9.
6449
(2003-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
x ve y mikroorganizma türleri, içeriği aynı olan iki besi ortamına ayrı ayrı konmuş ve birey sayıları 1. ve 2. grafikteki gibi değişmiştir. x ve y türleri, içeriği öncekilerin aynı olan bir besi ortamına birlikte konduklarında ise birey sayılarında 3. grafikteki gibi değişme olmuştur.
Birey sayılarındaki değişmenin 3. grafikteki gibi olmasına,
I. İki türün aynı besin için rekabet etmesi,
II. İki türün ortamdaki yadımlama ürünlerinden farklı etkilenmesi,
III. x in, y nin paraziti olması
Durumlarından hangileri neden olabilir?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D