TYT 9.Sınıf Hücre Zarı Konusuna Ait Çıkmış Soruları
Soru 1.
5957
(2021-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Aşağıdaki grafik; kıyı yengeci ve örümcek yengecin vücut sıvılarının tuz derişiminin, yaşadıkları deniz suyunun tuz derişimindeki değişimlerden nasıl etkilendiğini göstermektedir. Çizgilerin iki ucundaki işaretler (*), bu yengeçlerin yaşayabildikleri deniz suyu tuz derişimi sınırlarını belirtmektedir.
Bu grafiğe göre,
I. Örümcek yengecin kendi vücut sıvılarının tuz derişimini düzenleme yeteneği yoktur.
II. Kıyı yengeci deniz suyu içerisinde her koşulda vücut sıvılarının ozmotik derişimini düzenleyebilir.
III. Deniz suyunun tuz derişimi dikkate alındığında bu iki yengecin aynı ortamda yaşaması mümkün değildir.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. I ve II
D. I ve III
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Grafikte "Kıyı yengeci" ve "Örümcek yengeç" için deniz suyunun tuz derişimi değiştikçe vücut sıvılarının tuz derişimlerinin nasıl değiştiği gösteriliyor.
Örümcek yengeç: Vücut sıvısının tuz derişimi deniz suyunun tuz derişimiyle birlikte aynı oranda artıyor. ???? Bu, örümcek yengecin osmotik düzenleme yapamadığını, yani vücut sıvısını dış ortama göre ayarlayamadığını gösterir.
Kıyı yengeci: Deniz suyu tuzlu hale geldikçe vücut sıvısı derişimi daha sınırlı değişiyor. ???? Bu da kıyı yengecinin osmotik dengeyi koruyabildiğini, yani tuz derişimini düzenleyebildiğini gösterir. Ama her koşulda değil! Özellikle düşük tuzlulukta değişim fazla. Dolayısıyla her koşulda düzenleyemez.
Grafik üzerindeki (*) işareti, bu canlıların yaşayabildiği deniz suyu tuz derişimi aralığını gösteriyor. Bu aralıklar örtüşmüyor. Yani aynı ortamda yaşamaları mümkün değil.
I. ifade: ✅ Doğru. Örümcek yengeç dış ortamla birlikte değişim gösteriyor → düzenleme yeteneği yok.
II. ifade: ❌ Yanlış. Kıyı yengeci her koşulda düzenleyemiyor. Özellikle düşük tuzlulukta vücut sıvısı da ciddi değişiyor.
III. ifade: ❌ Yanlış. Yaşayabildikleri deniz suyu tuz derişimi aralıkları örtüşmüyor. Aynı ortamda yaşayamazlar.
Soru 2.
5562
(2021-YKS-Temel Yeterlilik Testi (TYT))
Hücre zarı ile ilgili,
I. Zar yapısında yer alan fosfolipitler hareket hâlindedir.
II. Zar yapısındaki glikoprotein ve glikolipit moleküllerinin dağılımı, tüm canlıların hücre zarlarında aynıdır.
III. Zar yapısında yer alan taşıyıcı proteinler, bütün moleküllerin zardan geçişinde görev alır.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız III
C. I ve II
D. II ve III
E. I, ll ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
- Bu soru, hücre zarı yapısı ile ilgili bilgilerin test edildiği bir bilgi sorusudur.
- Verilen ifadeleri incelediğimizde,
- I. ifade doğrudur çünkü zar yapısında yer alan fosfolipitler hareket halindedir.
- Ancak II. ifade yanlıştır çünkü zar yapısındaki glikoprotein ve glikolipit moleküllerinin dağılımı, canlı türlerine göre değişiklik gösterebilir.
- III. ifade ise doğrudur çünkü zar yapısında yer alan taşıyıcı proteinler, moleküllerin zardan geçişinde görev alır.
- Dolayısıyla, doğru cevap A şıkkıdır çünkü yalnızca I. ifade doğrudur.
Soru 3.
5531
(MEBİ 10.02.2025 TYT Deneme Sınavı)
Hücre zarından madde geçişleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A. Aktif taşıma, hücre ile bulunduğu ortam arasındaki derişim farkını artırır.B. Su moleküllerinin seçici geçirgen zardan geçişi sırasında ATP harcanmaz.
C. Endositoz ve ekzositoz, ökaryot canlılarda gerçekleşebilirken prokaryot canlılarda gerçekleşemez.
D. Aktif taşıma, ortamın sıcaklık değişimlerinden etkilenirken pasif taşıma etkilenmez.
E. Kolaylaştırılmış difüzyon ve aktif taşıma olaylarında taşıyıcı proteinler görev alır.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Soru 4.
5221
(MEBİ 06.01.2025 TYT Deneme Sınavı)
Hayvan hücre zarında bulunan moleküllerle ilgili
I. Fosfolipit molekülleri kolaylaştırılmış difüzyonda görev alır.
II. Glikoprotein molekülleri hücreye özgüllük ve antijenik özellik kazandırır.
III. Kolesterol molekülleri sıcaklığa bağlı oluşabilecek zar akışkanlığı değişikliklerini düzenler.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız III
C. I ve II
D. II ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
II. Glikoprotein molekülleri hücreye özgüllük ve antijenik özellik kazandırır. ✅
Hücre zarında bulunan glikoproteinler, hücrelerin birbirini tanımasını sağlar ve bağışıklık sisteminde antijenik özellik göstererek organizmanın kendisine ait olan hücreleri yabancı hücrelerden ayırt etmesine yardımcı olur.
III. Kolesterol molekülleri sıcaklığa bağlı oluşabilecek zar akışkanlığı değişikliklerini düzenler. ✅
Kolesterol, hücre zarının esnekliğini ve dayanıklılığını artırır. Düşük sıcaklıklarda zarın katılaşmasını engeller, yüksek sıcaklıklarda ise aşırı akışkan hale gelmesini önler.
Soru 5.
5143
(2010-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
Hücre zarının,
I. Elektrik yüklü olması,
II. Zar lipitlerinin iki tabakalı dizilmesi,
III. Zar lipitlerinin hareket hâlinde olması,
IV. Yüzey proteinlerine karbonhidratların eklenmesi
Özelliklerinden hangileri özgüllüğünü sağlar?
A. Yalnız IB. Yalnız IV
C. I ve III
D. II ve III
E. III ve IV
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Hücre zarı, seçici geçirgen bir yapıya sahiptir ve hücreyi çevresinden ayırarak madde alışverişini düzenler. Ancak hücre zarının özgüllüğünü sağlayan temel yapı, zar yüzeyinde bulunan glikoproteinler (karbonhidrat bağlı proteinler) ve glikolipidlerdir (karbonhidrat bağlı lipitler).
Bu yüzden doğru cevap B şıkkıdır (Yalnız IV).
Soru 6.
5397
(2006-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
Aşağıdakilerden hangisi turgor basıncı yüksek olan bir bitki hücresinin turgor basıncının azalmasını sağlar?
A. Hücrenin izotonik bir ortama konmasıB. Hücrenin, sitoplazmasındaki çözünmüş maddeleri dış ortama atması
C. Hücrenin hipotonik bir ortama konması
D. Hücrenin, ozmotik basıncı yüksek bir ortama konması
E. Hücrenin ATP kullanarak suyu içine alması
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Soru 7.
5599
(2004-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
Aşağıdakilerden hangisi, insanda hücre zarında yer alan protein moleküllerinin işlevlerinden biri değildir?
A. Hücre için özgül olan hormonlara cevap vermeB. ATP sentezleme
C. Hücre içine alınacak maddeleri seçme
D. Diğer hücrelerle ilişki kurma
E. Komşu hücreleri tanıma
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Soru 8.
5156
(YKS-TYT Örnek Soruları)
Hücrelerde gerçekleşen aktif taşıma ve endositozla ilgili,
I. Moleküller, zardan koful oluşumuyla hücre içine alınır.
II. Enerji harcanmasına gereksinim duyulur.
III. Moleküller sadece hücre dışından içine doğru taşınır.
Özelliklerinden hangileri ortaktır?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B