12.Sınıf Genetik Şifre ve Protein Sentezi Konusuna Ait Çıkmış Soruları
Soru 1.
5042
(2020-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Kodonların özellikleriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A. Üç tanesi dur kodonu olmak üzere toplam 64 çeşit kodon vardır.B. Aynı amino asit birden fazla kodonla kodlanabilir.
C. tRNA moleküllerinde mRNA’daki kodonlara karşılık gelen antikodonlar yer alır.
D. Genellikle bir kodon, birden fazla amino asit kodlamaz.
E. Kural olarak her türün kendine özgü kodonları vardır.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
→ Bu soru, genetik kodlamayla ilgili bilgiyi ölçmeyi amaçlayan bir bilgi sorusudur. Kodonlar, genetik bilginin taşınmasında rol oynayan ve genellikle bir amino asiti temsil eden üç nükleotitten oluşan bir DNA veya RNA dizisidir.
→ A şıkkı doğru çünkü toplamda 64 farklı kodon vardır ve bunlardan üçü dur kodonu olarak işlev görür. Dur kodonları, protein sentezinin sona ermesini belirtir.
→ B şıkkı da doğru çünkü genetik kod "dejeneratif"tir, yani bir amino asit birden fazla kodon tarafından kodlanabilir.
→ C şıkkı doğru çünkü tRNA molekülleri, mRNA'daki kodonlara karşılık gelen antikodonları içerir. Bu antikodonlar, protein sentezi sırasında doğru amino asitlerin eklenmesini sağlar.
→ D şıkkı da doğru çünkü genellikle bir kodon sadece bir amino asiti kodlar. Bu, genetik kodun "özgün" olduğu anlamına gelir.
→ E şıkkı ise yanlıştır ve bu nedenle doğru cevaptır. Her türün kendine özgü kodonları yoktur. Aslında, genetik kod evrensel olarak kabul edilir, yani hemen hemen tüm organizmalar (birkaç istisna dışında) aynı kodonları kullanır. Bu, örneğin insanlar ve bakterilerin aynı kodonları kullanarak aynı amino asitleri kodladığı anlamına gelir. Bu evrensellik, genetik mühendislik ve biyoteknolojide genlerin bir türden diğerine aktarılabilmesini mümkün kılar.
Soru 2.
5343
(2020-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Canlılarda genetik bilgi akışının,
DNA → RNA → Polipeptit
yönünde olduğu bilinmektedir.
Sentezlenen bu polipeptitler daha sonra işlevsel veya yapısal proteinlere dönüştürülür.
Bu süreç sonucunda aşağıdaki moleküllerden hangisinin oluştuğu söylenemez?
A. PepsinojenB. Aktin
C. Keratin
D. Albümin
E. Metiyonin
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
→ Bu soru, genetik bilgi akışını ve protein sentezini test eder. Genetik bilgi akışı, DNA'dan RNA'ya ve daha sonra polipeptidlere doğru gerçekleşir. Bu polipeptitler daha sonra işlevsel veya yapısal proteinlere dönüştürülür.
→ Şıklara baktığımızda, pepsinojen, aktin, keratin ve albüminin tümü proteinlerdir. Ancak metiyonin bir amino asittir, yani bir protein değil, proteinlerin yapı taşlarından biridir. Dolayısıyla, genetik bilgi akışı sonucunda direkt olarak metiyonin oluşmaz. Bu yüzden doğru cevap metiyonindir (E).
Soru 3.
5475
(2021-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Aynı uzunlukta iki DNA molekülü üzerinde araştırma yapan bir öğrenci, birinci DNA molekülündeki guanin ile sitozin bazlarının toplam sayısının, ikinci DNA molekülündekine göre daha fazla olduğunu gözlemliyor.
Buna göre, öğrencinin üzerinde çalıştığı birinci DNA molekülü ile ilgili,
I. İkinci DNA molekülüyle aynı nükleotit dizilimine sahiptir.
II. İkinci DNA molekülüne göre yüksek sıcaklığa karşı daha dayanıklıdır.
III. İçerdiği fosfodiester bağı sayısı ikinci DNA molekülünden daha fazladır.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve III
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
- Bu soru DNA molekülünün yapısına ve özelliklerine dair bilgi gerektiriyor. DNA molekülü, nükleotit adı verilen birimlerden oluşur ve her bir nükleotit, bir fosfat grubu, bir şeker molekülü ve bir bazdan oluşur. Bu bazlar adenin (A), timin (T), guanin (G) ve sitozin (C) olabilir.
- DNA'nın yapısına dair bilinen bir gerçek, adenin ve timin arasında iki hidrojen bağı, guanin ve sitozin arasında ise üç hidrojen bağı bulunmasıdır. Bu durum, guanin ve sitozin içeren DNA moleküllerinin, adenin ve timin içerenlere göre daha yüksek sıcaklıklara dayanıklı olmasını sağlar.
- Çünkü daha fazla hidrojen bağı, DNA'nın iki sarmalını bir arada tutmak için daha fazla enerji gerektirir. Dolayısıyla, birinci DNA molekülünün guanin ve sitozin bazlarının sayısının daha fazla olması, onun daha yüksek sıcaklıklara dayanıklı olacağı anlamına gelir.
- Bu nedenle II. yargı doğrudur. Ancak, bir DNA molekülünün guanin ve sitozin bazlarının sayısının fazla olması, onun nükleotit diziliminin veya fosfodiester bağ sayısının da fazla olacağı anlamına gelmez. Bu yüzden I. ve III. yargılar yanlıştır. Sonuç olarak, doğru cevap "Yalnız II"dir.
Soru 4.
5602
(2023-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Günümüzde bir bakteriye insan geni aktarılarak insana ait bir proteinin üretilmesi gerçekleştirilebilmektedir.
Buna göre;
I. Bu canlıların ortak bir genefik kodu paylaşmaları,
II. Genetik bilgi akışı sürecinin tüm canlılarda gerçekleşmesi;
III. Bu canlı türlerinin genomlarındaki tüm genlerin ortak olması
Durumlarından hangileri bu olayın başarılabilmesini sağlamaktadır?
A. Yalnız IB. Yalnız ll
C. Yalnız lll
D. I ve II
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Soru 5.
5764
(2024-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Prokaryotik ve ökaryotik hücrelerde DNA replikasyonu karşılaştırıldığında
I. DNA'ları aynı sayıda replikasyon orijinine sahiptir.
II. DNA replikasyonunda kullanılan azotlu organik baz çeşitleri aynıdır.
III. DNA replikasyonunun hücrede gerçekleştiği yerler farklılık gösterir.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız llB. I ve II
C. I ve III
D. II ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Soru 6.
5537
(MEBİ 20.01.2025 AYT Deneme Sınavı)
Ökaryot bir hücredeki genetik bilgi akışı aşağıdaki şemada gösterilmiştir.
Buna göre şemada a, b, c harfleriyle belirtilen olaylarla ilgili
I. a’da meydana gelen hatalar, yeni nesil hücrelere taşınırken diğerleri sadece ilgili hücreyle sınırlı kalır.
II. b’de meydana gelen hatalar, proteinin yapısal ya da işlevsel özelliklerini etkilemez.
III. c’de sitoplazmadaki serbest amino asit sayısı azalır.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. I ve III
D. II ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Soru 7.
5910
(MEBİ 20.01.2025 AYT Deneme Sınavı)
DNA'nın yarı korunumlu eşlenmesi ile ilgili hipotezi test etmek isteyen bir araştırmacının gerçekleştirdiği iki farklı deneye ait veriler aşağıda verilmiştir.
I. Deney: Yapısında 14N 14N (normal azot) bulunduran bir E. coli bakterisi 15N (ağır azot) bulunduran K tüpünde iki kez eşlenmeye bırakılıyor.
II. Deney: Yapısında 15N 15N (ağır azot) bulunduran bir E. coli bakterisi 14N (normal azot) bulunduran L tüpünde iki kez eşlenmeye bırakılıyor.
Deney tüplerinde oluşan birinci ve ikinci nesil bakterilerin DNA'larıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A. Eşlenmeler sonucunda her iki deney tüpünde de hibrit (melez) DNA'lara rastlanır.B. K tüpündeki birinci nesil bakterilerin DNA'ları hem normal hem de ağır azot molekülü taşır.
C. L tüpündeki ikinci nesil bakterilerde normal azotlu DNA'ların melez DNA'lara oranı 1'dir.
D. K tüpündeki ikinci nesil bakterilerde ağır azotlu DNA'ların melez DNA'lara oranı 1/2'dir.
E. L tüpündeki birinci nesil bakterilerin DNA'ları hem normal hem de ağır azot molekülü taşır.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Soru 8.
5067
(MEBİ 10.02.2025 AYT Deneme Sınavı)
Ribozomda gerçekleşen bir polipeptit sentezi aşağıda şematize edilmiştir. UAA, UAG ve UGA kodonlarının durdurma kodonları olduğu bilinmektedir.
Bu sentezle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A. Polipeptit sentezi sırasında en fazla sekiz tRNA görev alır.B. UAA kodonuna karşılık gelen tRNA, son amino asidi polipeptit zincirine aktarır.
C. mRNA zinciri 3’ ucuna doğru okundukça amino asidini bırakan tRNA ribozomu terk eder.
D. Polipeptit zincirini oluşturan amino asitler arasında peptit bağı kurulur.
E. UAC antikodonuna sahip tRNA, metiyonin amino asidini ribozoma taşır.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Soru 9.
5900
(2012-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
Aşağıdaki tabloda, yakın akraba olan dört kuş türüne ait DNA'ların 7 nükleotitlik baz dizileri verilmiştir.
Buna göre, akrabalık bakımından birbirine en yakın olan iki tür aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
A. 1. ile 2.B. 1. ile 3.
C. 2. ile 3.
D. 2. ile 4.
E. 3. ile 4.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Soru 10.
5062
(2012-Lisans Yerleştirme Sınavı-2 (LYS2))
Bir bilim insanı, insan genomunda meydana gelen mutasyonların oluşum hızı ve miktarını araştırmak için Y kromozomunu seçmiştir.
I. Cinsiyetin, Y kromozomunun varlığına veya yokluğuna bağlı olarak belirlenmesi
II. Y kromozomunun babadan erkek çocuğa geçmesi
III. Y kromozomunun X’e homolog olmayan parçasındaki genlerin birinci dölde fenotipte etkisini göstermesi
Y kromozomuna ait yukarıdaki özelliklerden hangileri, bu araştırma için Y kromozomunun seçilmesinde etkili olmuştur?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Bu soruda, bir bilim insanının Y kromozomunu neden mutasyonları araştırmak için seçtiği sorgulanıyor. Sorunun türü: Bilgi + Mantık Yürütme (Neden–Sonuç)
🧬 Y Kromozomunun Özellikleri: Yalnızca erkeklerde bulunur ve babadan oğula geçer. Rekombinasyon (krossing-over) olasılığı düşüktür çünkü X kromozomu ile sadece uç bölgelerde homolojisi vardır. Bu nedenle X’e homolog olmayan bölgeler, nesiller boyunca değişmeden aktarılır. Ayrıca bu bölgelerdeki mutasyonlar, maskelenmeden doğrudan fenotipe yansır.
🔍 Önermelerin Analizi:
I. 🔹 Bu, Y kromozomunun seçilme nedeni değildir. Araştırmanın konusu cinsiyet değil, mutasyon takibidir. ❌ İlgisiz.
II. 🔹 Bu durum, mutasyon takibini kolaylaştırır, çünkü aynı kromozom nesiller boyunca değişmeden aktarılır. ✅ İlgili.
III. 🔹 X ile eşleşmediği için çekinik mutasyonlar da gizlenmeden doğrudan fenotipe yansır. ✅ Bu nedenle mutasyon etkileri daha net gözlemlenir.
✅ Doğru Cevap: E) II ve III. Çünkü Y kromozomunun hem doğrudan babadan oğula geçmesi, hem de X’e homolog olmayan bölgelerinde mutasyonların doğrudan fenotipe yansıması, onu mutasyon takibi için ideal hale getirir.