12.Sınıf Fotosentez Reaksiyonları Konusuna Ait Çıkmış Soruları
Soru 1.
1109
(MEBİ 02.04.2025 AYT Deneme Sınavı)
Bir canlıda inorganik maddelerden organik madde sentezlenirken hidrojen kaynağı olarak hidrojen sülfür kullanılmıştır.
Buna göre
I. Reaksiyon kloroplast organelinde gerçekleşir.
II. Reaksiyonda yan ürün olarak kükürt açığa çıkar.
III. Reaksiyonu gerçekleştiren canlı kemoototroftur.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Verilen bilgi: Bir canlıda inorganik maddelerden organik madde sentezlenirken hidrojen kaynağı olarak hidrojen sülfür (H₂S) kullanılmıştır. Bu ifade, kemosentez değil, fotosentezin bakteriyel (anoksijenik) bir formunu işaret eder.
🌱 Ön Bilgi: 🔹 Oksijenli Fotosentez (bitkiler, algler): Hidrojen kaynağı: H₂O Yan ürün: O₂ Organeller: Kloroplast
🔹 Anoksijenik Fotosentez (bakteriler): Hidrojen kaynağı: H₂S Yan ürün: S (kükürt) Organeller yok; reaksiyon sitoplazmada olur. Genelde mor sülfür bakterileri ve yeşil sülfür bakterileri yapar
Şimdi ifadeleri değerlendirelim:
❌ I. Reaksiyon kloroplast organelinde gerçekleşir. Yanlış. H₂S kullanan canlılar prokaryottur (örneğin sülfür bakterileri) Prokaryotlarda kloroplast gibi zarla çevrili organeller yoktur. → Reaksiyon sitoplazmada gerçekleşir.
✅ II. Reaksiyonda yan ürün olarak kükürt açığa çıkar. Doğru. Hidrojen kaynağı H₂S kullanılıyorsa: CO2+2H2S→(CH2O)+H2O+2S Yani kükürt (S) yan ürün olarak açığa çıkar.
❌ III. Reaksiyonu gerçekleştiren canlı kemoototroftur. Yanlış. Hidrojen sülfür kullansa bile, bu canlı ışık enerjisini kullanıyorsa (ki öyledir), → Bu canlı fotoototrof olur, kemoototrof değil Kemoototroflar, enerjiyi kimyasal tepkimelerden (örneğin amonyak, nitrit, sülfür bileşikleri) sağlar, ışık kullanmaz.
✅ Sonuç: I → Yanlış II → Doğru III → Yanlış Doğru cevap: B şıkkı
Soru 2.
1251
(MEBİ 03.03.2025 AYT Deneme Sınavı)
Yeşil bir bitkinin yaprak hücresinde
I. H+ iyonlarının derişim farkına bağlı olarak kemiozmotik yolla ATP sentezlenmesi,
II. Suyun iyonlarına ayrışması sonucu atmosferik oksijenin elde edilmesi,
III. Elektronların ETS elemanları üzerinde aktarılırken enerjilerinin bir bölümünü kaybetmesi
Olaylarından hangileri oksijenli solunum ve fotosentez tepkimelerinde ortak olarak gerçekleşir?
A. Yalnız IB. I ve II
C. I ve III
D. II ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Soruda, yeşil bir bitki hücresinde, oksijenli solunum ve fotosentez süreçlerinde ortak olarak gerçekleşen olaylar soruluyor. Her iki sürecin temel yapıtaşlarını ve işleyişini düşünerek verilen ifadeleri analiz edelim:
✅ I. H⁺ iyonlarının derişim farkına bağlı olarak kemiozmotik yolla ATP sentezlenmesi; Doğru ve ortak. Fotosentezde: Tilakoid zarında H⁺ iyonları lümene pompalanır, sonra ATP sentazdan geçerek stroma geçerken ATP sentezlenir. Oksijenli solunumda: Mitokondride iç zar boyunca protonlar dış zara pompalanır, geri dönerken ATP oluşur. → Her ikisinde de kemiozmoz mekanizması ile ATP üretimi vardır.
❌ II. Suyun iyonlarına ayrışması sonucu atmosferik oksijenin elde edilmesi; Sadece fotosenteze özgü. Fotoliz (ışığa bağlı reaksiyon): H₂O → 2H⁺ + 2e⁻ + ½O₂ Atmosferik oksijen burada oluşur. Oksijenli solunumda oksijen tüketilir, üretilmez.
→ Bu olay yalnız fotosentezde vardır, ortak değildir.
✅ III. Elektronların ETS elemanları üzerinde aktarılırken enerjilerinin bir bölümünü kaybetmesi; Doğru ve ortak. Hem fotosentezde (tilakoid zar) hem de oksijenli solunumda (mitokondri iç zarı) ETS vardır. Elektronlar ETS boyunca aktarılırken enerji kaybeder ve bu enerji proton pompalamada kullanılır. → Bu süreç ortaktır.
✅ Sonuç: Ortak olanlar: I ve III
Soru 3.
5992
(2021-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Fotosentez yapan canlıları inceleyen bir öğrenci, bu canlıların fotosentez sırasında atmosfere verdikleri ürünlerin farklı olduğunu gözlemliyor.
Bu ürünler arasındaki farklılığa canlıların;
I. Fotosentez hızları arasındaki değişkenlik,
II. Maruz kaldıkları ışık şiddetindeki değişkenlik,
III. Fotosentezde kullandıkları hidrojen kaynaklarındaki değişkenlik
Durumlarından hangileri neden olarak gösterilebilir?
A. Yalnız IB. Yalnız ll
C. Yalnız llI
D. I ve lI
E. ll ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
- Bu soru, fotosentez yapan canlıların atmosfere verdikleri ürünler arasındaki farklılıkların nedenini sorguluyor.
- Seçenekler arasında fotosentez hızı, ışık şiddeti ve hidrojen kaynağı gibi faktörler bulunuyor.
- Fotosentez hızı ve ışık şiddeti, fotosentezin genel hızını ve verimliliğini etkileyebilir. Ancak, bu faktörler fotosentez sonucu atmosfere verilen ürünlerin türünü etkilemez.
- Fotosentezde kullanılan hidrojen kaynağı ise, atmosfere verilen ürünlerin türünü etkileyebilir. Çünkü fotosentezde kullanılan hidrojen kaynağı, fotosentezin son ürününün ne olacağını belirler. Bu nedenle, doğru cevap "Yalnız III" seçeneği olacaktır.
Soru 4.
5848
(2023-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Bitkilerde fotosentezin ışığa bağımlı reaksiyonlarında;
I. Besinlerdeki kimyasal enerji kullanılarak ATP üretilmesi,
II. Kloroplastlardaki pigmentlerin ışık enerjisini soğurması,
III. Suyun ayrıştırılması
Olaylarından hangileri görülür?
A. Yalnız IB. Yalnız ll
C. I ve II
D. ll ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Soru 5.
5547
(MEBİ 20.01.2025 AYT Deneme Sınavı)
Farklı hücrelerde gerçekleşen oksijenli solunum ve fermantasyon reaksiyonları incelendiğinde aşağıdakilerden hangisi ortak olarak gerçekleşir?
A. NAD+ molekülünün indirgenmesiB. Elektron taşıma sisteminin görev alması
C. FADH2 molekülünün yükseltgenmesi
D. Asetil Co-A molekülünün oluşması
E. Son elektron alıcısının organik olması
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Soru 6.
6037
(MEBİ 20.01.2025 AYT Deneme Sınavı)
Fotosentezin ışığa bağımlı reaksiyonlarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A. Klorofil pigmentleri güneş ışığını soğurur.B. Elektron taşıma sistemi görev alır.
C. Prokaryot canlılarda hücre zarı kıvrımlarında gerçekleşir.
D. Ökaryot canlılarda kloroplastların stromasında gerçekleşir.
E. Işık enerjisi kimyasal bağ enerjisine dönüştürülür.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Soru 7.
5768
(MEBİ 10.02.2025 AYT Deneme Sınavı)
Bir bitkide gerçekleşen fotosentez sürecinde
I. ATP sentaz enziminin protonların sahip olduğu potansiyel enerjiyi kullanarak ATP sentezlemesi
II. Klorofilden ayrılan elektronların bir ETS elemanından diğerine aktarılması
III. NADP+ molekülünün proton ve elektronları tutarak indirgenmesi
IV. Fosfogliseraldehitlerin (PGAL) bir kısmından organik madde sentezlenmesi
V. Suyun fotolizle parçalanması sonucu atmosfere oksijen verilmesi
Olaylarından hangisi en son gerçekleşir?
A. IB. ll
C. III
D. IV
E. V
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Soru 8.
5286
(2013-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
Aydınlık ortamda özdeş su bitkileri kullanılarak hazırlanan aşağıdaki K, L ve M deney düzeneklerinde, ağızları kapalı olan beherlere gaz giriş çıkışı sadece yerleştirilen boru yardımıyla sağlanmaktadır.
Bu düzeneklerde daha sonra işaretli oksijene;
I. K düzeneğinde, fotosentez ürünü karbonhidrat,
II. L düzeneğinde, solunum ürünü karbondioksit,
III. M düzeneğinde, solunum ürünü su
Moleküllerinin hangilerinde rastlanır?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. I ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E