11.Sınıf Endokrin Bezleri ve Salgıladıkları Hormonlar Konusuna Ait Çıkmış Soruları
Soru 1.
5759
(2021-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
İnsanda denetleyici ve düzenleyici sistemin bir parçasını oluşturan hormonal sistem ile ilgili,
I. Bir hormonun etki gösterebilmesi için tüm vücut hücrelerinde bağlanabileceği reseptörlerin bulunması gerekir.
II. Hormonlar salgılandıkları endokrin bezlerden vücut hücrelerine kan yoluyla taşınır.
III. Vücudun hormonal sistem aracılığıyla uyarılara karşı tepki verme hızı, sinir sistemi arcılığıyla verilene göre daha yavaştır.
Genellemelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız ll
C. I ve II
D. ll ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
- Bu soru, insan vücudundaki hormonal sistemin işleyişi ve özellikleri hakkında bilgi soruyor.
- I. ifadede, bir hormonun etki gösterebilmesi için tüm vücut hücrelerinde bağlanabileceği reseptörlerin bulunması gerektiği belirtilmiş. Ancak bu doğru değil. Çünkü her hormon, sadece belirli hücrelerde etki gösterir ve bu hücrelerde o hormona özgü reseptörler bulunur. Yani, bir hormonun etki gösterebilmesi için tüm vücut hücrelerinde değil, sadece belirli hücrelerde reseptörlerin bulunması gerekir.
- II. ifadede, hormonların salgılandıkları endokrin bezlerden vücut hücrelerine kan yoluyla taşındığı belirtilmiş. Bu doğrudur. Hormonlar, salgılandıkları bezlerden kan dolaşımı aracılığıyla hedef hücrelere taşınırlar.
- III. ifadede, vücudun hormonal sistem aracılığıyla uyarılara karşı tepki verme hızının, sinir sistemi aracılığıyla verilene göre daha yavaş olduğu belirtilmiş. Bu da doğrudur. Çünkü sinir sistemi, elektriksel sinyaller aracılığıyla çok hızlı bir şekilde tepki verirken, hormonal sistemde hormonların kan dolaşımı aracılığıyla hedef hücrelere ulaşması ve etki göstermesi daha uzun zaman alır.
- Bu nedenle, doğru cevap II ve III ifadelerinin doğru olduğu D şıkkıdır.
Soru 2.
5389
(2023-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
İnsan vücudunda salgılanan;
I. İnsülin,
II. Adrenalin,
III. Glukagon
Hormonlarından hangileri kan glikoz düzeyini artırıcı yönde etki gösterir?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve lI
E. ll ve lll
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Soru 3.
5085
(2023-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Hormonlar ve enzimlerle ilgili;
I. Protein yapılı olabilmeleri,
II. Hedef organda işlev görmeleri,
III. Endokrin bezler tarafından üretilerek kana salgılanmaları
Özelliklerinden hangileri ortaktır?
A. Yalnız IB. Yalnız ll
C. I ve lll
D. II ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Soru 4.
5243
(2013-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
Sağlıklı bir insanda kandaki kalsiyum miktarının düzenlenmesi sırasında;
I. Parathormonun kandaki seviyesinin artması,
II. Paratiroit bezinin uyarılması,
III. Kanda kalsiyum miktarının normal seviyesinin altına düşmesi,
IV. Kemiklerden kana kalsiyum geçişi
Olayları gerçekleşmektedir.
Bu olayların gerçekleşme sırasının doğru olması için hangi iki basamak yer değiştirmelidir?
A. I ile IIB. l ile ll
C. II ile III
D. II ile IV
E. III ile IV
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Soru 5.
5597
(2012-Lisans Yerleştirme Sınavı-2 (LYS2))
İnsanda böbrek üstü bezinin öz (medulla) ve kabuk (korteks) bölgesinden salgılanan kortizol ve adrenalin hormonlarının gerçekleştirdiği aşağıdaki işlevlerden hangisi ortaktır?
A. Metabolik hızı artırmaB. Kan basıncını artırma
C. Bağışıklık sistemini baskılama
D. Sindirim etkinliklerini azaltma
E. Kanda glikoz düzeyini artırma
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
Bu soru, endokrin sistem bilgisine dayanan bir kavram ve işlev eşleştirme sorusudur. Özellikle böbrek üstü bezi hormonlarının (kortizol ve adrenalin) görevlerini karşılaştırmayı gerektirir.
🧠 Kısaca Bilgi:
Böbrek üstü bezi (Adrenal bez):
Kabuk (korteks) bölgesinden → Kortizol gibi steroid hormonlar salgılanır.
Öz (medulla) bölgesinden → Adrenalin ve noradrenalin gibi amin hormonlar salgılanır.
🔬 Ortak Görevleri:
✅ Kortizol: Stres hormonudur. Glikoz üretimini artırır (glukoneogenez). Bağışıklık sistemini baskılar. Protein ve yağ metabolizmasını etkiler.
✅ Adrenalin: "Kaç ya da savaş" tepkisinde görev alır. Karaciğerdeki glikojenin glikoza dönüşmesini sağlar → Kandaki glikoz artar. Kalp atışını hızlandırır, kan basıncını artırır, sindirimi yavaşlatır.
🔍 Şık Analizi:
E) ✔ Her ikisi de kandaki glikozu artırır. Kortizol: Glukoneogenez Adrenalin: Glikojen yıkımı ✅
Her iki hormon da farklı mekanizmalarla olsa da kan şekeri seviyesini artırır. Bu, ortak görevleridir.
Soru 6.
5587
(MEBİ 06.01.2025 AYT Deneme Sınavı)
Aşağıdaki hormonlardan hangisi karşısında verilen işlevi gerçekleştirmez?
Hormon İşlev
A. Adrenalin Akciğerlerdeki bronşların genişlemesiB. Aldosteron Böbrekten sodyumun geri emiliminin artması
C. Kalsitonin Kemikten kana kalsiyum geçmesi
D. Kortizol Amino asitlerden glikoz sentezlenmesi
E. Glukagon Karaciğerdeki glikojenin glikoza dönüşmesi
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Hormonlar ve İşlevleri
Soruda verilen hormonlar ve işlevleri eşleştirilmiş, ancak içlerinden biri yanlış verilmiştir. Şimdi her birini inceleyelim:
✅ A) Adrenalin → Akciğerlerdeki bronşların genişlemesi
✔ Doğru!
- Adrenalin, sempatik sinir sistemini uyarır.
- Bronşları genişleterek (bronkodilatasyon) solunumu kolaylaştırır.
✔ Bu ifade doğrudur.
✅ B) Aldosteron → Böbrekten sodyumun geri emiliminin artması
✔ Doğru!
- Aldosteron, böbreklerdeki sodyum ve suyun geri emilimini artırır.
- Kan basıncını yükseltir ve sıvı dengesini sağlar.
✔ Bu ifade doğrudur.
❌ C) Kalsitonin → Kemikten kana kalsiyum geçmesi
Soru 7.
5902
(2011-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
İnsanda,
I. Kanda sodyum iyonlarının azalması,
II. Kanda protein yoğunluğunun azalması,
III. Plazma ozmotik basıncının artması
Durumlarının hangileri vasopressin (ADH) hormonu salgılanmasını uyarır?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Vasopressin (ADH), böbreklerden suyun geri emilmesini sağlayan ve vücudun su dengesini koruyan bir hormondur.
- Hipotalamus tarafından algılanan ozmotik basınç değişikliklerine bağlı olarak salgılanır.
- Eğer plazma ozmotik basıncı artarsa, ADH salgılanarak suyun geri emilimi artırılır ve idrar yoğunlaşır.
| Durum | Başlık | Açıklama |
|---|---|---|
| I) Kanda sodyum iyonlarının azalması | ❌ Hayır | Sodyum iyonları azalırsa ozmotik basınç düşer, bu da ADH salgısını baskılar. ADH’nin temel görevi ozmotik basınç yüksek olduğunda devreye girmektir. |
| II) Kanda protein yoğunluğunun azalması | ❌ Hayır | Kandaki proteinler ozmotik basınca katkıda bulunur. Protein miktarı azalırsa ozmotik basınç düşer, bu durumda ADH salgısı azalır. |
| III) Plazma ozmotik basıncının artması | ✅ Evet | Ozmotik basınç arttığında, vücut daha fazla su tutarak dengeyi sağlamak için ADH salgısını artırır. |
ADH salgısını uyaran temel faktör plazma ozmotik basıncının artmasıdır. Kanda sodyum ve protein yoğunluğu azalırsa, ozmotik basınç düşeceği için ADH salgısı baskılanır.
Soru 8.
5725
(2010-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
Aşağıdaki hormon çiftlerinden hangisi, karşısında verilen işlevi gerçekleştirmez?
Hormon Çifti İşlev
A. İnsülin-Glukagon Kandaki glukoz miktarının düzenlenmesiB. Kalsitonin-Parathormon Kandaki Ca++miktarının düzenlenmesi
C. Prolaktin-Oksitosin Meme bezlerinde süt üretilmesi ve salgılanması
D. Kortizol-Lüteinleştirici Kan basıncının düzenlenmesi hormon
E. Östrojen-Progesteron Menstrüal döngünün düzenlenmesi
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Hormonlar, vücuttaki birçok fizyolojik süreci düzenler. Ancak bazı hormon çiftleri, verilen işlevi doğrudan yerine getirmez.
Kortizol: Böbreküstü bezlerinden salgılanan bir steroit hormondur. Metabolizma, stres yanıtı ve bağışıklık sistemi düzenlemesi gibi görevleri vardır. Kan basıncını dolaylı olarak etkileyebilir ancak temel işlevi bu değildir.
Lüteinleştirici Hormon (LH): Hipofiz bezinden salgılanır ve üreme sistemi ile ilişkilidir. Erkeklerde testosteron üretimini, kadınlarda ise ovulasyon (yumurtlama) ve progesteron salgısını kontrol eder. Kan basıncı ile doğrudan bir bağlantısı yoktur.
Bu nedenle Kortizol ve LH, kan basıncının düzenlenmesinde doğrudan görev almaz ve D şıkkı doğru cevaptır.
Soru 9.
5208
(2010-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
Bazı hormonların sadece hedef hücrelerde tepki oluşturabilmeleri, hormonların aşağıda verilen özelliklerinden hangisiyle açıklanabilir?
A. Hücrede ilgili hormona özgü reseptörler olmasıylaB. Hücrelere kan yoluyla taşınmalarıyla
C. Geri bildirim mekanizmasıyla miktarlarının dengede tutulmasıyla
D. Steroit bileşikler olmalarıyla
E. Her birinin farklı bir yapıya sahip olmasıyla
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Hormonlar, kan yoluyla vücudun her yerine taşınmalarına rağmen, yalnızca belirli hücrelerde (hedef hücrelerde) tepki oluştururlar. Bunun nedeni, hücrelerin yalnızca belirli hormonlara yanıt veren özel reseptörlere sahip olmasıdır.
- Hedef hücrelerin yüzeyinde veya içinde, sadece belirli hormonları tanıyıp bağlanan reseptörler bulunur.
- Hormon-reseptör etkileşimi, hücre içinde bir biyokimyasal tepkime zinciri başlatarak hücrenin yanıt vermesini sağlar.
- Eğer bir hücrede belirli bir hormona uygun reseptör yoksa, o hormon o hücre üzerinde herhangi bir etki oluşturamaz.
Soru 10.
5638
(2003-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
İki buğday tanesinden birincisi olduğu gibi, ikincisi ise embriyosu çıkarılarak iki ayrı petri kabındaki nişastalı agardan oluşan besi ortamına yerleştirilmiş ve buğday tanesindeki enzimlerin aktive olması için üzerlerine ıslak pamuk konmuştur.
Belirli bir süre sonra petri kaplarının her birine lugol çözeltisi (nişastayla mavi renk veren ayıraç) konarak izlenmiş; birinci petri kabındaki besi ortamında, buğday tanesinde ve çevresindeki halka şeklinde bir alanda renk değişimi olmadığı, geri kalan alanın mavi renk aldığı; ikinci petri kabında ise besi ortamının tamamının ve buğday tanesinin mavi renk aldığı gözlenmiştir.
Bu sonuçlarla ilgili,
I. Embriyo sadece buğday tanesinde depolanmış olan nişastayı kullanabilir.
II. Enzimler canlının dışında da etkindir.
III. Nişastayı sindiren enzimler embriyoda bulunur.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. I ve II
D. I ve III
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E