11.Sınıf Duyu Organlarının Yapısı ve İşleyişi Konusuna Ait Çalışma Soruları
Soru 1.
Uzun yıllardır geceleri araba kullanan Selim, son zamanlarda akşamları farlardan gelen ışıkların etrafında halka veya ışık yansıması şeklinde parlamalar görmeye başlamıştır. Bu durum, özellikle karşıdan gelen araçların farlarıyla karşılaştığında sürüş esnasında zorlanmasına neden olmaktadır. Arkadaşları bunun yaşla ilgili olabileceğini düşünse de, Selim göz sağlığını korumak için bu belirtilerin kaynağını anlamak istemektedir.
Selim’in gece görüşünde yaşadığı bu sorunun nedeni ne olabilir? Bu rahatsızlığın tedavisi ve göz sağlığının korunması için hangi adımlar önerilir?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: Selim’in yaşadığı bu durum katarakt belirtisi olabilir. Katarakt, göz merceğinin bulanıklaşması nedeniyle ışığın dağılmasına ve ışık yansımalarına yol açar. Tedavi için doktor kontrolü gereklidir; ilerleyen katarakt vakalarında cerrahi müdahale ile mercek değişimi yapılabilir.
Soru 2.
Sık sık doğa yürüyüşleri yapan Emre, bir gün ormanda uzun süre geçirdikten sonra gözlerinde sulanma, kaşıntı ve kızarıklık hissetmeye başlar. Özellikle çiçeklerin yoğun olduğu alanlarda bu belirtilerin arttığını fark eder. Durumunu arkadaşlarına anlattığında, bu belirtilerin zaman zaman aynı ortamda bulunan diğer kişilerde de ortaya çıkabileceğini öğrenir. Emre, gözlerindeki bu rahatsızlığı gidermek için bir çözüm bulmaya çalışmaktadır.
Emre’nin gözlerinde ortaya çıkan bu belirtilerin nedeni ne olabilir? Bu durumu önlemek ve göz sağlığını korumak için ne gibi tedbirler alması önerilir?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: Emre’nin yaşadığı göz rahatsızlığı muhtemelen mevsimsel alerjik konjonktivittir. Polenler gibi alerjenlerden korunmak için doğada güneş gözlüğü takabilir ve antihistaminik göz damlaları kullanabilir. Ayrıca, belirtilerin şiddetlendiği dönemlerde alerjen yoğunluğu olan ortamlardan uzak durması önerilir.
Soru 3.
Kamil, işinde oldukça yoğun çalışan bir grafik tasarımcıdır ve gün boyunca bilgisayar ekranına uzun süreler bakmaktadır. Günler geçtikçe gözlerinde yanma, kızarıklık ve baş ağrısı gibi belirtilerle karşılaşır. Çoğu zaman akşamları gözlerinin bulanıklaştığını ve odaklanmakta güçlük çektiğini fark eder. İş arkadaşları bu durumun çalışma koşullarından kaynaklanabileceğini söylese de, Kamil bu belirtileri gidermek ve rahatlamak için neler yapabileceğini düşünmektedir.
Kamil’in yaşadığı göz rahatsızlığının nedeni ne olabilir? Bu rahatsızlığın önüne geçmek ve göz sağlığını korumak için hangi önlemleri alması önerilir?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: Kamil’in yaşadığı durum, bilgisayar görme sendromu olabilir. Bu rahatsızlığı önlemek için düzenli molalar vermesi, ekran parlaklığını azaltması ve göz kuruluğunu önleyici damla kullanması önerilir.
Soru 4.
Gürültülü bir fabrikada uzun yıllardır çalışan Ayşe, iş saatleri boyunca yüksek sesli makineler arasında çalışmaktadır. Bir süre sonra iş çıkışı arkadaşlarıyla sohbet ederken bazen onları net duyamadığını fark eder. Özellikle uzak mesafeden gelen bazı sesleri algılayamaması, çevresindekiler tarafından da dikkat çekmeye başlamıştır. Bu durumdan endişelenen Ayşe, yaşadığı problemi daha net anlayabilmek için bir işitme testi yaptırmaya karar verir.
Ayşe’nin işitme sorununun olası nedeni ne olabilir? Bu durumun ilerlemesini önlemek ve işitme sağlığını korumak için ne tür önlemler alması önerilir?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: Ayşe’nin yaşadığı işitme kaybının nedeni, uzun süre yüksek seslere maruz kalmaktan kaynaklanan gürültü kaynaklı işitme kaybıdır. Bu durumu önlemek için iş yerinde kulak koruyucu ekipman kullanmalı ve yüksek sesli ortamlardan mümkün olduğunca uzak kalmalıdır. İşitme cihazı gibi tedavi seçenekleri de işitme kaybını hafifletebilir.
Soru 5.
Sürücü adaylarının motorlu bir aracı kullanabilmeleri için yeterli görme keskinliği, görme derecesini ölçen Snellen eşeli ile uzman doktorun yaptığı muayene sonucu belirlenir.
Doktor, bir sürücü adayının görme derecesini belirlemek için belirli bir mesafeden harfleri karışık şekilde göstermiş ve sürücü adayının altıncı sıradaki harfleri gördüğünü, yedinci sıradaki bazı harfleri karıştırdığını ve sekizinci sıradan itibaren hiçbir harfi göremediğini belirlemiştir.
Buna göre sürücü adayında bulunan göz kusurunun nedenini ve bu kusurun düzeltilmesinde kullanılan mercek çeşidini açıklayınız.
(MEB 1.Dönem 1.Yazılı Senaryoları Soru Örneği)
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: Göz merceğinin normalden daha şişkin olması durumunda ortaya çıkan göz kusurudur. Görüntü retinanın önüne düştüğü için sürücü adayı uzak nesneleri net göremez ve içbükey merceklerle düzeltilebilir.
Soru 6.
Aşağıda, farklı mesafelerdeki nesnelere bakıldığında insanın göz merceği çapındaki değişim K ve L olarak gösterilmiştir.
Buna göre göz merceği çapındaki K ve L değişimlerinin hangi durumlarda ve nasıl gerçekleştiğini açıklayınız.
(MEB 1.Dönem 1.Yazılı Senaryoları Soru Örneği)
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: Yakın bir nesneye bakıldığında göz uyumu gereği K'deki gibi göz bebeği küçülür, silli cisimcik kısalır, asıcı bağlar gevşer ve mercek kalınlaşır. Uzak bir nesneye bakıldığında L'deki gibi gözbebeği büyür, silli cisimcik gevşer, asıcı bağlar kasılır ve mercek incelir.
Soru 7.
Ahmet, ağır bir yük taşıdıktan sonra kolunda ve bacağında meydana gelen ağrının birkaç gün sürdüğünü fark eder. Doktoru, Ahmet’e taşıdığı yük nedeniyle kas hücrelerinde geçici yırtılmalar olduğunu ve bu hücrelerin vücuttaki başka bir doku yardımıyla onarıldığını söyler.
Ahmet’in kolundaki ve bacağındaki kas hücrelerinde meydana gelen bu geçici hasarın, hangi doku tarafından onarıldığını açıklayınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: Ahmet’in kas hücrelerinde meydana gelen geçici hasar, bağ doku yardımıyla onarılır. Bu doku, kasların yenilenmesi ve onarılmasına yardımcı olur, aynı zamanda vücutta diğer dokulara destek sağlar.
Soru 8.
Elif, uzun süredir sabahları uyandığında gözlerinde kızarıklık ve hafif bir kaşıntı hissetmektedir. Özellikle rüzgarlı ve tozlu havalarda bu belirtilerin arttığını fark etmiştir. Elif, belirtilerin devam etmesi nedeniyle bir doktora başvurur. Doktor, Elif'in gözlerinde çevresel etkilerden kaynaklanan bir hassasiyet olduğunu ve bu bölgedeki hücrelerin hızlı bir tepkiyle koruyucu bir örtü oluşturduğunu açıklar.
Elif’in gözlerindeki kızarıklık ve kaşıntıya neden olan hücrelerin, hangi doku türünden olduğu ve bu dokunun görevini açıklayınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: Elif’in gözlerindeki kızarıklık ve kaşıntıya neden olan hücreler, epitel dokunun bir türü olan örtü epitelidir. Bu doku, vücudun iç ve dış yüzeylerini kaplayarak koruma sağlar ve çevresel etkilerden kaynaklanan zararlara karşı bir bariyer oluşturur.
Soru 9.
Aşağıdaki şema, insan kulağında, ses dalgalarının beyne uyarı olarak iletimini sağlayan yapıları göstermektedir.
Bu şemayı göstererek öğretmen öğrencilerine bazı sorular sorarak cevaplar almaktadır. Buna göre aşağıdaki öğrencilerden hangisi şemadaki yapılardan birini geçekleştirdiği işlevle birlikte doğru olarak anlatmıştır?
Ayşe → Östaki Borusu: Ses dalgalarının şiddetini arttırmaktadır.
Metin → Korti Organı: Farklı frekanslardaki ses dalgalarını impulsa çevirmektedir.
Fatma → Salyangoz: Orta kulak ile dış ortam arasında hava basıncını dengede tutmaktadır.
Nermin → Kulak Zarı → Havada yayılan ses dalgalarının siddetinin aynı kalmasını sağlamaktadır.
Mehmet → Orta Kulak Kemikleri: Ses dalgalarının şiddetinin aynı kalmasını sağlamaktadır.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: Metin kendisine sorulan kavramı doğru olarak anlatmıştır.
Soru 10.
Aşağıda verilen kavramları açıklayarak karşılarına yazınız.
1. Papilla: ..........
2. Sarı Benek: ..........
3. Korti Organı: ..........
4. Sarı Bölge: ..........
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklama: 1. Papilla: Dil üzerinde tat tomurcuklarının bulunduğu bölüme papilla denir. 2. Sarı benek: Retinada sadece koni hücrelerinin bulunduğu yere sarı benek adı verilir. Sarı benek görme olayı sırasında retinaya ulaşan ışınların toplandığı yerdir. Koni reseptörleri renkli görmede etkilidir. 3. Korti organı: Kohlear kanalında bulunan ve duyu hücrelerini bulunduran yapıya korti organı denir. 4. Sarı bölge: Koku reseptörlerinin yoğun olarak bulunduğu yere sarı bölge denir.