10.Sınıf Çok Alellik, Kan Grupları Konusuna Ait Çıkmış Soruları
Soru 1.
5531
(MEBİ 10.02.2025 TYT Deneme Sınavı)
ABO kan grubu ve Rh faktörüne ait antijenlerin tamamını alyuvar zarında bulunduran bir baba ve bu antijenlerin tamamına karşı kan plazmasında antikor üretebilen bir anne ile ilgili
I. Doğacak çocuklarının tamamı ABO kan grubu bakımından heterozigot genotipe sahip olur.
II. Anne ile çocukları arasında Rh faktörüne bağlı olarak kan uyuşmazlığı görülebilir.
III. Doğacak çocukların ebeveynleri ile aynı kan grubuna sahip olma olasılığı yoktur.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız llB. I ve II
C. I ve III
D. lI ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
Soru 2.
5264
(2013-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
Kan gruplarının belirlenmesiyle ilgili olarak öğrencileriyle deney yapmak isteyen bir öğretmen Anti-A ve Anti-B test serumlarının etiketlerinin kaybolduğunu görüyor. Bunun üzerine öğretmen, kan gruplarını bilen dört öğrencisinden aldığı kanları kullanarak test serumlarının etiketlerinin ne olduğunu belirlemeye karar veriyor.
Bu dört öğrenciden;
Burak A,
Duru B,
Melisa O,
Demir AB
Kan grubuna sahip olduğuna göre, öğretmen hangi iki öğrenciyi seçerse amacına ulaşamaz?
A. Melisa ve DemirB. Melisa ve Burak
C. Duru ve Melisa
D. Duru ve Demir
E. Duru ve Burak
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Soru 3.
5901
(MEBİ 04.11.2024 TYT Deneme Sınavı)
Şekildeki soyağacında I, II, III, IV ve V numaralı bireylerin kan grubu fenotipleri verilmiştir.
Buna göre numaralandırılmış bireylerden hangisinin kan grubu genotipi kesin olarak belirlenemez?
A. IB. II
C. III
D. IV
E. V
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Kan Grubu Genotiplerinin Belirlenmesi
ABO kan grubu sistemi, A, B ve 0 alelleriyle kontrol edilir:
- A kan grubu → Genotipi AA veya A0 olabilir.
- B kan grubu → Genotipi BB veya B0 olabilir.
- AB kan grubu → Genotipi AB olmak zorundadır.
- 0 kan grubu → Genotipi 00 olmak zorundadır.
Şıkların Değerlendirilmesi
✅ I. Birey (A Kan Grubu)
- Genotipi: AA veya A0 olabilir.
- Eşinin kan grubu (B) olduğu için çocukları A ve B olabilir.
- Ancak I bireyin tam genotipi kesin belirlenemez (AA mı, A0 mu?).
✔ Kesin belirlenemeyen birey budur.
✅ II. Birey (B Kan Grubu)
- Çocuklarından biri A olduğuna göre genotipi kesinlikle B0 olmalıdır (çünkü A0 bir bireyle çocuk yapmış ve A çocuk doğmuş).
✔ Genotipi kesin belirlenebilir.
✅ III. Birey (A Kan Grubu)
- Eşinin kan grubu AB olduğuna göre çocukları B kan grubuna sahip olabilir.
- Ancak III bireyin AA mı, A0 mu olduğu belli değildir.
✔ Kesin belirlenemeyen birey olabilir ama daha kritik bir birey (I) var.
✅ IV. Birey (B Kan Grubu)
- AB kan gruplu bir ebeveynden doğduğu için genotipi B0 veya BB olabilir.
✔ Belirlenebilir.
✅ V. Birey (A Kan Grubu)
- Anne A (A0 olabilir), baba B0 olduğu için genotipi A0 olabilir.
✔ Kesin belirlenebilir.
Sonuç:
✔ Doğru Cevap: A) I numaralı birey
Soru 4.
5389
(2011-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
Aşağıdaki soy ağacında bir ailedeki bireylerin kan grubu fenotipleri verilmiştir.
Bu soy ağacında numaralandırılmış bireylerden hangisinin kan grubu genotipi aşağıdaki gibi olamaz?
A. 4. bireyin genotipi: BO RrB. 5. bireyin genotipi: AO Rr
C. 3. bireyin genotipi: AA rr
D. 2. bireyin genotipi: AO rr
E. 1. bireyin genotipi: OO Rr
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Soy ağacındaki bireylerin kan grubu fenotiplerine bakarak, ebeveynlerinden aldıkları genotipleri belirleyelim.
1. Birey (O Rh⁺):
- Kan grubu O olduğu için genotipi kesin olarak OO olmalıdır.
- Rh faktörü pozitif (Rh⁺) olduğu için genotipi Rr veya RR olabilir.
- Şıkta verilen "OO Rr" genotipi mümkündür. ✅
2. Birey (A Rh⁻):
- Kan grubu A olduğuna göre genotipi AA veya AO olabilir.
- Rh faktörü negatif (Rh⁻) olduğuna göre genotipi rr olmalıdır.
- Şıkta verilen "AO rr" genotipi mümkündür. ✅
3. Birey (A Rh⁻):
- Kan grubu A olduğuna göre genotipi AA veya AO olabilir.
- Rh faktörü negatif (Rh⁻) olduğuna göre genotipi rr olmalıdır.
- Ancak ebeveynleri O Rh⁺ ve A Rh⁻ olduğuna göre, bireyin A kan grubuna sahip olması için AO olması gerekir.
- AA olması imkansızdır çünkü bir ebeveyni O kan grubuna sahip ve sadece "O" alelini verebilir.
- Bu yüzden şıkta verilen "AA rr" genotipi olamaz. ❌
4. Birey (B Rh⁺):
- Kan grubu B olduğuna göre genotipi BB veya BO olabilir.
- Rh faktörü pozitif (Rh⁺) olduğuna göre genotipi Rr veya RR olabilir.
- Şıkta verilen "BO Rr" genotipi mümkündür. ✅
5. Birey (A Rh⁺):
- Kan grubu A olduğuna göre genotipi AA veya AO olabilir.
- Rh faktörü pozitif (Rh⁺) olduğuna göre genotipi Rr veya RR olabilir.
- Şıkta verilen "AO Rr" genotipi mümkündür. ✅
Soru 5.
5461
(2011-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
Bezelyelerde çiçek renginin oluşumundan sorumlu bir genin iki farklı alleli mevcuttur
Bu alleller ile ilgili olarak
I. Aynı homolog kromozomlar üzerinde bulunurlar
II. DNA’daki baz dizilimleri aynıdır
III. Aynı lokuslarda bulunurlar
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. I ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
Allel genler, aynı karakterin farklı varyasyonlarını belirleyen gen çiftleridir ve homolog kromozomların aynı lokusunda (gen bölgesinde) bulunurlar.
| İfade | Doğru mu? | Açıklama |
|---|---|---|
| I) Aynı homolog kromozomlar üzerinde bulunurlar | Doğru | Her birey, biri anneden biri babadan gelen homolog kromozom çiftine sahiptir. Allel genler bu homolog kromozomların aynı lokuslarında bulunur. |
| II) DNA’daki baz dizilimleri aynıdır | Yanlış | Allel genler aynı karakteri kodlasa da (örneğin çiçek rengi), baz dizilimlerinde farklılık olabilir. Örneğin, biri mor çiçek rengi, diğeri beyaz çiçek rengi için olabilir. |
| III) Aynı lokuslarda bulunurlar | Doğru | Allel genler homolog kromozomların aynı lokusunda (gen bölgesinde) bulunur. |
Allel genler, homolog kromozomların aynı lokusunda bulunur, ancak baz dizilimleri farklı olabilir. Bu yüzden doğru cevap E şıkkıdır
Soru 6.
5655
(2010-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
Aşağıdaki soy ağacında, numaralandırılmış bireylerin kan gruplarının fenotipleri verilmiştir
Bu soy ağacındaki bireylerden hangilerinin kan gruplarının genotiplerinin homozigot olma olasılığı vardır?
A. Yalnız 1.B. 1. ve 5.
C. 2. ve 5.
D. 4. ve 7.
E. 5. ve 6.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Kan grupları çok alelli kalıtım gösterir ve ABO kan grubu sistemi aşağıdaki genotip-fenotip ilişkisine sahiptir:
| Fenotip (Kan Grubu) | Muhtemel Genotipler |
|---|---|
| A | AA veya AO |
| B | BB veya BO |
| AB | AB (kesin heterozigot) |
| O | OO (kesin homozigot) |
Soy Ağacındaki Kan Gruplarına Göre Genotip Olasılıkları:
1. birey (A kan grubu) → AA veya AO olabilir. (Homozigot olma ihtimali var.)
2. birey (B kan grubu) → BB veya BO olabilir. (Homozigot olma ihtimali var.)
3. birey (AB kan grubu) → AB olmak zorunda (heterozigot, elenir).
4. birey (A kan grubu) → AA veya AO olabilir.
5. birey (B kan grubu) → BB veya BO olabilir. (Homozigot olma ihtimali var.)
6. birey (B kan grubu) → BB veya BO olabilir.
7. birey (B kan grubu) → BB veya BO olabilir.
Homozigot olma ihtimali olan bireyleri belirleme:
- 1. birey (A kan grubu) → AA olabilir.
- 5. birey (B kan grubu) → BB olabilir.
Bu nedenle doğru cevap B şıkkıdır (1. ve 5. bireyler).
Soru 7.
6240
(2007-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
Annenin AB, babanın O kan grubundan olduğu bir ailede 3 çocuk vardır.
Bu çocukların kan gruplarının fenotipleri aşağıdakilerin hangisinde verilenler gibiyse üçünün de öz kardeş olduğu söylenebilir?
1. çocuğun 2. çocuğun 3. çocuğun
kan grubu kan grubu kan grubu
fenotipi fenotipi fenotipi
A. B A AB. AB O AB
C. A O B
D. B AB B
E. B A AB
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Soru 8.
5777
(2006-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
Himalaya tavşanlarında kuyruk, kulak ve ayak uçları siyah, vücudun diğer kısımları beyaz renklidir. Bir deneyde, bir Himalaya tavşanının sırt bölgesindeki bir alan tıraş edilip bu kısma buz yastığı konmuştur. Bu bölgede yeni çıkan kılların siyah olduğu görülmüştür.
Deneyin bundan sonraki aşamalarında:
I. Yukarıda sözü edilen tavşan, sırt bölgesinde çıkan siyah kıllar tıraş edildikten sonra, doğal ortama bırakıldığında bu bölgede tekrar beyaz kılların çıkması
II. Başka bir tavşanın sırt kılları tıraş edilip bu bölgeye sıcak yastık uygulanması sonucunda bölgede beyaz kılların çıkması
III. Sırtında siyah bölge oluşturulan başka bir tavşanın doğal üreme ortamında üremesiyle oluşan yavruların kıl renklerinin Himalaya tavşanlarının normal kıl renklerinde olması
Durumunda, bunlardan hangileri modifikasyon kanıtı olarak kullanılabilir?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve III
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Modifikasyon, çevresel faktörlerin fenotipi (görünüşü) değiştirmesi ancak genotipi etkilememesi durumudur. Genetik bir değişiklik olmadığı için bu değişimler kalıtsal değildir ve sonraki nesillere aktarılmaz.
- I ve III, modifikasyonun kanıtıdır.
- II tek başına yeterli kanıt değildir.
- Bu nedenle doğru cevap D şıkkıdır (I ve III).