10.Sınıf Canlılardaki Beslenme Şekilleri Konusuna Ait Çıkmış Soruları
Soru 1.
1474
(MEBİ 02.04.2025 TYT Deneme Sınavı)
Karasal bir ekosistemde sekiz canlı türü bulunduran besin ağı aşağıdaki gibi şematize edilmiştir. Canlı türleri arasındaki beslenme ilişkileri ise bağlantı oklarıyla belirtilmiştir.
Bu besin ağıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A. K türünün yer aldığı trofik düzeyde biyokütle en fazladır.B. T türü beş farklı besin zincirinde son tüketicidir.
C. L ve M türleri birinci trofik düzeyde yer alır.
D. R ve S türleri sadece bir besin zincirinde bulunur.
E. M türünün azalması P türünü olumsuz etkiler.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Besin ağı grafiğinde canlılar arası beslenme ilişkileri yönlü oklarla gösterilmiş. Oklar “yenen → yiyen” şeklindedir.
Ön Bilgi: Trofik düzey 1 (üretici) → ototrof canlılar Trofik düzey 2 (birincil tüketici) → otoburlar Trofik düzey 3+ → etçiller / üst düzey tüketiciler Biyokütle, trofik düzey yükseldikçe azalır.
🔍 Şimdi seçenekleri analiz edelim:
✅ A. K türünün yer aldığı trofik düzeyde biyokütle en fazladır. K’ya ok gelmiyor, yani kimseyi yemiyor → üretici (1. trofik düzey) → En fazla biyokütle burada olur. ✅ Doğru
✅ B. T türü beş farklı besin zincirinde son tüketicidir. T’ye gelen yolları sayalım:
-
K → L → R → T
-
K → L → N → T
-
K → M → P → S → T
-
K → M → P → T
-
K → → N → T
→ Toplam 5 farklı yol
✅ Doğru
❌ C. L ve M türleri birinci trofik düzeyde yer alır. L: K → L → N → T → K’yı yiyor, yani 1. düzey değil, 2. düzey
-
M: K → M → T / P → K’yı yiyor, o da 2. düzey ➡ İkisi de birinci değil, ikinci trofik düzeyde ❌ Yanlış
✅ D. R ve S türleri sadece bir besin zincirinde bulunur. R → N → T → tek zincir S → T → tek zincir ✅ Doğru
✅ E. M türünün azalması P türünü olumsuz etkiler. M → P → M azalırsa, P besinsiz kalır ✅ Doğru
✅ Sonuç: Yanlış olan ifade C şıkkıdır.
Soru 2.
1682
(2017-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
Bir deneyde, bir meyve sineği popülasyonu iki gruba ayrılıp nişastalı ve maltozlu besin ortamında 50 kuşak yetiştiriliyor. Farklı besin ortamlarına uyum sağlamış bu gruplara ait bireyler, daha sonra aynı ortamda bir araya getirildiğinde tabloda verilen çiftleşme sayıları elde ediliyor.
Kontrol grubu olarak deney sonuçlarının tutarlılığını sağlamak için nişasta ile beslenmiş iki farklı popülasyon kullanılıyor.
Bu deney, aşağıdakilerden hangisini araştırmak için yapılmış olabilir?
A. Meyve sineklerinin yetiştirildikleri besin ortamının eş seçimi üzerindeki etkisiniB. Meyve sineklerinin hangi besin ortamını tercih ettiklerini
C. Beslenme ile hayatta kalma başarısı arasındaki ilişkiyi
D. Besin ortamı tipi ile yumurta sayısı arasındaki ilişkiyi
E. Farklı besin ortamlarının meyve sineklerinin yaşam süresine etkisini
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
🔬 Deneyin Özeti: Bu deneyde: Bir meyve sineği popülasyonu, nişasta ve maltoz içeren iki farklı besin ortamına 50 kuşak boyunca ayrılarak yetiştiriliyor. Daha sonra bireyler ortak bir ortama alınarak eşleşme (çiftleşme) tercihleri gözlemleniyor. Ayrıca kontrol grubu olarak aynı besinde yetiştirilen (nişasta + nişasta) bireylerin eşleşme verileri de ölçülüyor.
📊 Tablo Yorumlama:
Kontrol Grubu (Nişasta–nişasta) Çiftleşme sayıları dengeli, bireyler arasında belirgin bir tercih yok.
Deney Grubu (Nişasta–maltoz) Nişasta ile yetişen erkekler, nişasta dişilerini daha çok tercih etmiş (22 > 9). Maltozla yetişen erkekler, maltoz dişilerini daha çok tercih etmiş (20 > 8). ✅ Bu da eş seçiminin, yetiştikleri besin ortamına göre değiştiğini gösterir.
Şıkların değerlendirmesi:
A) Meyve sineklerinin yetiştirildikleri besin ortamının eş seçimi üzerindeki etkisini ✅ → Doğrudan araştırılan konu budur. → Besin ortamı → eş seçimi davranışını etkilemiş.
B) Hangi besin ortamını tercih ettikleri ❌ → Besin seçimi değil, eş seçimi gözlemleniyor.
C) Beslenme ile hayatta kalma başarısı ilişkisi ❌ → Hayatta kalma (yaşam süresi) verisi yok.
D) Besin ortamı ile yumurta sayısı ilişkisi ❌ → Yumurta verisi gözlemlenmiyor.
E) Besin ortamlarının yaşam süresine etkisi ❌ → Yaşam süresi hakkında bilgi verilmemiş.
✅ Sonuç: 📌 Deneyin temel amacı: Besin ortamı eş seçimini etkiler mi? ➡️ Doğru cevap: A
Soru 3.
5982
(2019-YKS-Temel Yeterlilik Testi (TYT))
Canlıların yedikleri besinlerle aldıkları bazı zehirli maddeler, vücutta parçalanmaz ve değişik dokularda birikir. Alt trofik basamaklarda biriken bu maddeler besin zinciri yoluyla üst basamaklara aktarılır ve üst trofik basamaklarda daha yoğun hâle gelir. Bu olaya biyolojik birikim denir.
Buna göre, bir göl ekosistemine karışan bir zehirli maddenin aynı besin zincirinde yer alan aşağıdaki canlılardan hangisinin dokusunda biyolojik birikim daha fazla olur?
A. FitoplanktonB. Zooplankton
C. Herbivor balık
D. Omnivor balık
E. Balık kartalı
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
→ Bu soru, biyolojik birikim konusuyla ilgilidir ve bizden bir besin zincirinde hangi canlının dokusunda zehirli maddenin daha fazla birikeceğini belirlememizi istemektedir.
→ Biyolojik birikim, besin zinciri boyunca zehirli maddelerin yoğunluğunun artması olayıdır. Alt trofik seviyelerinde birikmiş zehirli maddeler, besin zinciri yoluyla üst seviyelere aktarılır ve bu maddelerin yoğunluğu üst seviyelerde daha fazla olur.
→ Bu nedenle, besin zincirinde en üstte yer alan canlı, bu durumda balık kartalı, zehirli maddenin en fazla biriktiği canlı olacaktır. Çünkü balık kartalı, besin zincirindeki diğer tüm canlıları yiyerek onların vücutlarındaki zehirli maddeleri de alır. Bu da balık kartalının vücudunda zehirli maddenin daha fazla birikmesine neden olur. Bu yüzden doğru cevap E şıkkıdır.
Soru 4.
6147
(2021-YKS-Temel Yeterlilik Testi (TYT))
Aşağıdaki şekilde bir denizel ekosistemde görülen küçük bir besin ağı verilmiştir.
Şekildeki besin ağı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A. Şeritli levrek, üçüncül tüketici basamağında yer alır.B. Bu besin ağında birden fazla besin zinciri yer almaktadır.
C. Zooplanktonlar birincil tüketicidir.
D. Denizanası, balık larvaları ile beslendiğinde ikincil tüketici olur.
E. Bu besin ağında dört trofik düzey yer alır.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Soru 5.
5710
(2023-YKS-Temel Yeterlilik Testi (TYT))
Aşağıda karasal ekosisteme ait bir besin ağı verilmiştir.
Bu besin ağıyla ilgili,
I. Üç trofik düzeyden oluşmaktadır.
II. Alt trofik düzeyden üst trofik düzeylere doğru gidildikçe aktarılan enerji miktarı azalır.
III. İkincil tüketiciler basamağında bulunan canlılar en fazla biyokütleye sahiptir.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Soru 6.
6534
(2024-YKS-Temel Yeterlilik Testi (TYT))
Şekilde farklı besin zincirlerinin bir araya gelerek oluşturduğu bir besin ağı verilmiştir.
Bu besin ağı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A. Hem K hem de L ototrof organizmalardır.B. Birden fazla herbivor tür vardır.
C. M omnivor bir canlıdır.
D. Bazı türler hem av hem de avcıdır.
E. P türü, alt trofik basamaklardaki tüm canlılarla beslenmektedir.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
Soru 7.
6205
(MEBİ 10.02.2025 TYT Deneme Sınavı)
Aşağıda canlılar arasındaki beslenme ilişkilerini gösteren bir arktik besin zinciri verilmiştir.
Bu besin zinciri ile ilgili
I.Kutup ayısındaki biyolojik birikim, leopar fokundan daha azdır.
II.Arktik morina 4. trofik düzeyde yer alır.
III. Leopar fokuna aktarılan enerji, krillere aktarılan enerjiden daha fazladır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. I ve III
D. II ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Soru 8.
6043
(2013-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
Bir ekosistemde; ölü hayvan kalıntıları (leş) ile beslenen akbabaların sayılarının azaldığı, yumurtadan çıkan yavrularda ölüm oranının arttığı ve popülasyonunun yok olma girdabına yaklaştığı gözlenmiştir.
Akbaba popülasyonunun yok olma girdabına sürüklenmesine;
I. Tarım ürünlerine ve ağaçlara zarar veren böceklere karşı kimyasal mücadele yapılması,
II. Otla beslenen hayvanların sayısının artması,
III. Ayrıştırıcı organizmaların sayısının artması,
IV. Popülasyon içerisindeki genetik çeşitliliğin azalması
Durumlarından hangileri neden olmuş olabilir?
A. Yalnız IIB. Yalnız III
C. I ve IV
D. II ve III
E. I, III ve IV
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Soru 9.
6373
(MEBİ 06.01.2025 TYT Deneme Sınavı)
Aşağıda karasal ekosisteme ait bir besin ağı verilmiştir. Harflerle belirtilen canlı türleri arasındaki beslenme ilişkileri bağlantı oklarıyla belirtilmiştir.
Bu besin ağıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A. Biyokütle, P türünün olduğu basamakta en fazladır.B. O türü iki farklı trofik düzeyde yer alır.
C. K, L ve M türleri ototroftur.
D. N türü herbivordur.
E. O türü omnivordur.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Doğru şık: A) Biyokütle, P türünün olduğu basamakta en fazladır.
→ Ekosistemlerde biyokütle üreticilerde en fazla, tüketicilere doğru gidildikçe azalır.
→ P türü en üst trofik düzeyde yer aldığı için biyokütlesi en düşük olmalıdır.
→ En fazla biyokütle, ototroflar (üreticiler) olan K, L ve M türlerinde bulunur.
→ Bu yüzden biyokütlenin en fazla olduğu yerin P türü olması yanlıştır.
Soru 10.
6115
(2008-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
Bir ekosistemde besin zinciri aşağıdaki şemada gösterildiği gibidir.
Şemada oklar, besin kaynağı olan gruptan besin alan gruba doğru çizilmiştir.
Buna göre, üretici, birincil tüketici, ikincil tüketici ve ayrıştırıcı canlı grupları, aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Birincil İkincil
Üretici Tüketici Tüketici Ayrıştırıcı
A. K L M NB. K N L M
C. N M K L
D. M L N K
E. M K L N
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E