12.Sınıf Bitkilerde Madde Taşınması Konusuna Ait Çıkmış Soruları
Soru 1.
5671
(2021-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Bitkilerde suyun, kökten gövde ve yapraklara taşınmasıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A. Terleme ile oluşan başınç farkı, suyun ksilemde taşınmasında etkilidirB. Su, ksilemde kökten yukarıya doğru aktif taşıma ile taşınır.
C. Ksilem içinde suyun taşınması tek yönlü olarak gerçekleşir.
D. Su molekülleri ile ksilemin çeperindeki selüloz molekülleri etkileşir.
E. Ksilemdeki su yukarı doğru çekildikçe kökte ozmotik basınç artar.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
- Bu soru, bitkilerde su taşınması konusundaki bilgileri sorgulamaktadır. Yani bir bilgi sorusudur.
- Şıklar arasında yer alan ifadelerin doğruluğu veya yanlışlığına bakıldığında, B şıkkındaki "Su, ksilemde kökten yukarıya doğru aktif taşıma ile taşınır." ifadesi yanlıştır.
- Çünkü su, bitkilerde kökten yukarıya doğru pasif taşıma ile taşınır, aktif taşıma ile değil.
- Pasif taşıma, enerji harcanmadan gerçekleşen bir taşıma şeklidir ve su molekülleri, yoğunluk farkı nedeniyle yüksek yoğunluktan düşük yoğunluğa doğru hareket eder. Bu nedenle doğru cevap B şıkkıdır.
Soru 2.
5040
(2024-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))
Bitkilerde gerçekleşebilen kök basıncıyla ilgili
I. Her bitkide kökten en üst kısımlara kadar suyun taşınması için tekbaşına yeterlidir.
II. Suyun yapraklardaki stomalardan dışarıya atılmasını sağlar.
III. Kökte osmotik basınç artışına bağlı olarak topraktan su girişiyle oluşur.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IIIB. I ve II
C. I ve III
D. II ve llI
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Soru 3.
5978
(MEBİ 20.01.2025 AYT Deneme Sınavı)
Çiçekli bitkilerde su ve besin maddelerinin basınç akış teorisine göre taşınması aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
Su ve besin maddelerinin taşınmasında görev alan K, L ve M hücreleri ile ilgili
I. K, madde iletimine yardımcı olan arkadaş hücresidir.
II. L, organik besin üreten kaynak hücresidir.
III. M, bitkilerin kök, gövde, tohum, meyve gibi yapılarında bulunabilen havuz hücresidir.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız III
C. I ve II
D. II ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
Soru 4.
5541
(2013-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
Bitkilerde ksilem ve floem ile ilgili,
I. Farklı maddeleri taşıyabilirler.
II. Taşınımın yönlerinde farklılık görülebilir.
III. Her ikisinde de maddelerin taşınmasında ATP enerjisinden yararlanılır.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Soru 5.
5953
(2012-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
Bir ozmoz deneyinde 3 farklı bitki hücresi X, Y ve Z sıvılarının içine konduğunda aşağıdaki bulgular elde ediliyor:
* 1.hücre X sıvısına konduğunda büzüşüyor.
* 2.hücre Y sıvısına konduğunda şişiyor.
* 3.hücre Z sıvısına konduğunda hücrede şekil değişikliği gözlenmiyor.
Bu deneyin bulgularına göre,
I. X sıvısının ozmotik basıncı, 1. hücrenin hücre içi ozmotik basıncından yüksektir.
II. Y sıvısının yoğunluğu, 2. hücrenin hücre içi yoğunluğundan azdır.
III. X, Y ve Z sıvılarının molekül büyüklükleri birbiriyle aynıdır.
IV. 1. hücre ile 2. hücrenin ozmotik basınçları birbirinden farklıdır.
Yargılarından hangilerine kesin olarak ulaşılamaz?
A. I ve liB. I ve III
C. II ve III
D. II ve IV
E. III ve IV
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
Soru 6.
5220
(MEBİ 10.02.2025 AYT Deneme Sınavı)
Aşağıdaki tabloda bitkilerin iletim dokusunu oluşturan ksilem ve floemle ilgili bazı özellikler verilmiştir.
( + : Özellik var, – : Özellik yok)
Buna göre tabloda verilen numaralandırılmış özelliklerden hangisi yanlıştır?
A. 1B. 2
C. 3
D. 4
E. 5
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
Şimdi tabloyu madde madde inceleyelim ve hangi numaralı özelliğin yanlış verildiğini birlikte kontrol edelim:
✅ 1. Çift yönlü madde iletimi Ksilem: ❌ Hayır, sadece tek yönlüdür (kökten yaprağa). Floem: ✅ Evet, çift yönlü iletim yapabilir (yapraktan köklere ya da meyveye). → Doğru işaretlenmiş.
✅ 2. Hücre çeperinde lignin birikimi Ksilem: ✅ Evet, hücre çeperi kalın ve ligninlidir → mekanik destek sağlar. Floem: ❌ Hayır, lignin yok. → Doğru işaretlenmiş.
✅ 3. Fotosentez ürünlerini köklere taşıma Ksilem: ❌ Su ve mineral taşır, organik madde değil. Floem: ✅ Fotosentez ürünlerini (glikoz, aminoasit vs.) köklere ve diğer organlara taşır. → Doğru işaretlenmiş.
❌ 4. Kambiyum hücresinden farklılaşma Ksilem: ✅ Doğru, kambiyumdan farklılaşabilir. Floem: ❌ Yanlış! Floem de kambiyumdan farklılaşır. 👉 Tabloda floem için “–” verilmiş, bu yanlış. → YANLIŞ OLAN MADDE 4’TÜR.
✅ 5. Madde iletimi sırasında enerji harcama Ksilem: ❌ Hayır, pasif taşıma yapılır (su potansiyeli farkı ile). Floem: ✅ Evet, aktif taşıma gerekir (özellikle yükleme ve boşaltma evresinde). → Doğru işaretlenmiş.
🔍 Sonuç: D seçeneği, yani 4 numaralı ifade yanlıştır çünkü floem de tıpkı ksilem gibi kambiyumdan farklılaşır.
Soru 7.
5707
(2012-Lisans Yerleştirme Sınavı-2 (LYS2))
Çok yıllık bitkilerde suyun odun borularında (ksilemde) yükselmesiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A. Yapraklarda fotosentez sırasında tüketilen su nedeniyle yaprak hücrelerindeki ozmotik basıncın artması, su moleküllerinin yukarı çekilmesinde etkilidir.B. Hidrojen bağlarıyla oluşan kohezyon kuvveti sayesinde su sütunu oluşur.
C. Kök hücrelerine, aktif taşımayla su alınır.
D. Odun borularının kılcal yapıda olması suyun yükselmesine katkı yapar.
E. Yapraklardan terlemeyle yitirilen su, bitkinin üst kısımlarında bir çekme kuvveti yaratır.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Bu soru bilgi temelli bir sorudur ve bitkilerde su taşınması mekanizması üzerine odaklanır. Bitkilerin köklerinden yapraklarına kadar olan su iletim sistemi (ksilem) çeşitli fiziksel olaylarla işler: kohezyon, adhezyon, osmoz, kılcallık ve terleme gibi.
🌱 Kısaca Bilgi: Bitkilerde suyun ksilem borularında taşınması şu temel mekanizmalarla gerçekleşir:
Yapraklarda terleme sonucu su buharlaşır, bu da yukarıdan bir çekme kuvveti oluşturur.
Kılcallık, odun borularının dar yapısı nedeniyle suyun yukarı çıkmasını destekler.
Su molekülleri kohezyon kuvveti sayesinde birbirini çeker, bu bir su sütunu oluşturur.
Kök hücreleri, toprağa göre daha yoğun olduğundan osmoz yoluyla su alır.
Ancak:
❌ C seçeneğinde yanlış bilgi verilmiştir: "Kök hücrelerine, aktif taşımayla su alınır." ifadesi yanlıştır. Su, aktif taşıma ile değil; osmoz (pasif taşıma) ile alınır. Aktif taşıma, genellikle minerallerin alınmasında kullanılır.
Soru 8.
6051
(2013-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
Bitkilerde ksilem ve floem ile ilgili,
I. Farklı maddeleri taşıyabilirler.
II. Taşınımın yönlerinde farklılık görülebilir.
III. Her ikisinde de maddelerin taşınmasında ATP enerjisinden yararlanılır.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: D
I. Farklı maddeleri taşıyabilirler. ✅ Doğru Ksilem, su ve mineral maddeleri taşır. Floem, fotosentez ürünlerini (şekerler gibi) taşır. Bu nedenle taşıdıkları maddeler farklıdır.
II. Taşınımın yönlerinde farklılık görülebilir. ✅ Doğru Ksilem, suyu kökten yapraklara doğru tek yönlü taşır. Floem, organik maddeleri hem yukarı hem aşağı yönlü taşıyabilir. Bu nedenle taşınım yönleri farklılık gösterir.
III. Her ikisinde de maddelerin taşınmasında ATP enerjisinden yararlanılır. ❌ Yanlış Ksilemde su taşınması pasif olarak gerçekleşir, ATP kullanılmaz. Floemde organik madde taşınması aktif taşıma ile gerçekleşir, ATP kullanılır. Bu nedenle sadece floem ATP kullanır.
Soru 9.
5656
(2011-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
Yukarıdaki şekil, çiçekli bitkilerde iletim borularıyla şeker ve su taşınmasını göstermektedir.
Buna göre, K, L ve M ile gösterilen kaynak, havuz ve arkadaş hücreleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
K hücresi L hücresi M hücresi
A. Arkadaş h Kaynak h Havuz hB. Arkadaş h Havuz h Kaynak h
C. Kaynak h Arkadaş h Havuz h
D. Kaynak h Havuz h Arkadaş h
E. Havuz h Kaynak h Arkadaş h
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Bitkilerde şekerin taşınması floem (soymuk borusu) ile gerçekleşir ve bu süreç kaynak-havuz hipotezi ile açıklanır.
- Kaynak hücreler (L hücresi): Fotosentez sonucu şeker üretir ve floeme şeker verir.
- Havuz hücreler (M hücresi): Şekeri aktif taşıma ile alır ve metabolik faaliyetlerinde kullanır.
- Arkadaş hücreler (K hücresi): Floemde taşınan şekerin alım ve verilmesini düzenler.
| Şıklar | K Hücresi | K Hücresi | K Hücresi | Doğru mu? |
|---|---|---|---|---|
| A | ✅ Doğru | ✅ Doğru | ✅ Doğru | ✅ Doğru |
| B | ✅ Doğru | ❌ Yanlış | ❌ Yanlış | ❌ Yanlış |
| C | ❌ Yanlış | ❌ Yanlış | ✅ Doğru | ❌ Yanlış |
| D | ❌ Yanlış | ❌ Yanlış | ❌ Yanlış | ❌ Yanlış |
| E | ❌ Yanlış | ✅ Doğru | ✅ Doğru | ❌ Yanlış |
Şeker üretildiği kaynak hücrelerden floeme yüklenir, burada arkadaş hücreler aktif rol oynar ve havuz hücrelerine iletilir. Bu mekanizma nedeniyle K → Arkadaş Hücresi, L → Kaynak Hücresi, M → Havuz Hücresi olarak doğru eşleşme yapılır.
Soru 10.
5147
(2005-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
Bitkilerde tepe tomurcuğunda üretilen oksin (büyüme hormonu), bitkinin alt bölümlerine, tepe tomurcuğunun hemen altındaki taşıma bölgesiyle iletilir. Düzenlenen bir deneyde aynı bitkiden dört taşıma bölgesi kesilerek çıkarılmıştır. Deneydeki 1. ve 3. uygulamalarda kullanılan taşıma bölgeleri, bitkideki konumunda; 2. ve 4. uygulamalarda kullanılanlar ise ters konumda olacak şekilde, aşağıdaki şemada gösterildiği gibi, oksin içeren ve oksin içermeyen iki agar bloğu arasına yerleştirilmiş ve belirtilen sonuçlar alınmıştır.
Bu uygulamalardan elde edilen sonuçlara göre,
I. Taşıma bölgesinde, oksin hormonunun iletimi tek yönlüdür.
II. Yerçekimi kuvveti, oksin hormonunun taşınma- sını sağlar.
III. Taşıma yönünü belirlemede taşıma bölgesinde- ki hücrelerin özelliklerinin rolü vardır.
IV. Oksin hormonu bitkinin her bölgesine eşit olarak dağılır.
Yargılarından hangilerine varılır?
A. I ve IIB. I ve III
C. I ve IV
D. II ve III
E. III ve IV
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B