Cevap: A

Tabloda, nemli bölge ve kurak bölge bitkilerinin çevreye uyum sağlamak için geliştirdiği bazı morfolojik özellikler karşılaştırılmış.
Şimdi her özelliği iklim koşullarıyla bilimsel olarak değerlendirelim:

✅ B. Örtü tüyü sayısı; Kurak bölgelerde: Su kaybını azaltmak için örtü tüyü sayısı fazladır. Nemli bölgelerde: Gerek olmadığı için azdır → Doğru

✅ C. Stoma sayısı; Kurak bölgelerde: Su kaybı daha az olsun diye stoma sayısı azalır. Nemli bölgelerde: Fazladır. → Doğru

✅ D. Yaprak ayası; Kurak bölgede: Küçülür → buharlaşma azalır. Nemli bölgede: Geniş yapraklı bitkiler yaygındır. → Doğru

✅ E. Kütikula tabakası; Kurak bölgelerde: Kalındır → su kaybını önler. Nemli bölgede: İncedir. → Doğru

❌ A. Emici tüy sayısı; Tabloda “Nemli bölgede çok, kurakta az” yazılmış → yanlıştır. 🔍 Doğrusu tam tersidir: Kurak bölgelerde: Su az olduğu için daha fazla emici tüye ihtiyaç vardır. Nemli bölgelerde: Su bol → emici tüy sayısı görece azdır

✅ Sonuç: Yanlış bilgi verilen özellik: A şıkkı (Emici tüy sayısı) Doğru cevap: A ✅

Cevap: D

Kurak ortam bitkileri (kserofit bitkiler), su kaybını azaltacak ve su tutma kapasitesini artıracak şekilde çeşitli adaptasyonlara sahiptir. Şıkları bu açıdan değerlendirelim:

✅ A. Kök hücrelerinin ozmotik basıncının yüksek olması → Topraktan su çekmeyi kolaylaştırır. → Kurak ortamda avantajdır.

✅ B. Gövdenin kısa ve su depolama özelliğine sahip olması → Su kaybını azaltır, depo görevi görür. → Kaktüslerde sık görülür. Avantajdır.

✅ C. Stomaların yaprağın alt yüzeyinde ve az sayıda bulunması → Terlemeyle su kaybını azaltır. → Kurak ortama uyumdur.

❌ D. Geniş ve ince yapıda yapraklara sahip olması → Su kaybını artırır. → Geniş yüzey → fazla terleme → Nemli ortam bitkilerine özgüdür, kurak ortam için dezavantajdır.

✅ E. Toprağın derinliklerine kadar uzanan köklerde emici tüy sayısının fazla olması → Daha derinlerden su alma imkanı sağlar. → Kurak ortama uyumdur.

✅ Sonuç: Kurak ortam bitkilerine ait olmayan adaptasyon: D şıkkı Doğru cevap: D ✅

Cevap: B

1. Sorunun Konusu: Bitkisel Hormonlar (Fitohormonlar) – Bitkilerde büyüme, gelişme ve çevresel uyaranlara tepkileri düzenleyen kimyasal sinyaller.

2. Sorunun Türü: Kavramsal bilgi – Doğru-yanlış tespiti Bitkisel hormonların görevleri ve etki yerleriyle ilgili temel bilgileri sorgulayan bilgi sorusudur.

3. Seçenek Analizi:

✅ A. “Bitkisel hormonlar bitkilerde; çiçek açma, meyve oluşumu ve yaprak dökülmesi gibi olaylarda işlev görürler.” Doğru.
Bu olaylar fitohormonların koordineli etkisiyle gerçekleşir (oksin, sitokinin, etilen, ABA, giberellin vs.).

❌ B. “Bitkisel hormonlar, hayvansal hormonların aksine yalnızca üretildikleri dokuda etkili olurlar.” Yanlış. Bitkisel hormonlar, taşınarak başka dokularda etkili olabilirler. Örneğin oksin, gövdenin ucunda üretilir fakat diğer bölgelere taşınarak büyümeyi etkiler. Yani, sadece üretildiği yerde değil, başka yerlerde de etki gösterir. Bu yönüyle hayvansal hormonlara benzer.

✅ C. “Etilen, meyvenin olgunlaşmasında etkili olan bir hormondur.” Doğru. Etilen gazı, meyvelerin olgunlaşmasını tetikler (örneğin muz, domates).

✅ D. “Giberellin eksikliği, cüce bitkilerin oluşumuna neden olabilir.” Doğru. Giberellin büyümeyi ve uzamayı teşvik eder. Eksikliği bodurluk yapar.

✅ E. “Oksinler, hücre duvarına etki ederek hücrelerin uzamasını ve büyümesini teşvik eder.” Doğru. Oksinler, hücre duvarının geçirgenliğini artırarak su ve çözeltilerin girişini kolaylaştırır, böylece hücre uzar.

✅ Doğru Cevap: B – Yanlıştır

Cevap: D

Bu soru "Bitkilerde Fotosentez Pigmentleri" konusuna bağlıdır. ÖSYM tarzı sorularda sıklıkla fotosentezde görev alan yardımcı pigmentlerin işlevlerine dair kavramsal bilgilerin sorgulandığı görülür.

❓ Soru Türü: Kavramsal bilgi yorumu – Karotenoitlerin görevleriyle ilgili verilen önermelerin doğru/yanlışlığını değerlendirme.

✅ Doğru Cevap: D (I ve II)

???? Karotenoitlerin Görevleri:

1. Çiçek ve meyvelere renk kazandırma (Doğru):
   Karotenoitler bitkilerde sarı, turuncu ve kırmızı tonları sağlar. Bu pigmentler, özellikle çiçeklerde ve meyvelerde renklenmeyi sağlayarak böcekleri cezbetmeye yardımcı olur.

2. Aşırı ışığı soğurarak klorofillerin zarar görmesini engelleme (Doğru):
   Karotenoitler, fotosentez sırasında oluşabilecek fazla ışık enerjisini absorbe ederek fotooksidatif hasarı önler. Böylece klorofillerin yapısal bütünlüğü korunur.

3. Yalnızca yeşil ışığı soğurabilme (Yanlış):
   Karotenoitler, genellikle mavi ve yeşile yakın dalga boyundaki ışığı soğururlar, fakat "yalnızca yeşil ışık" ifadesi yanlıştır. Ayrıca yeşil ışık genelde bitkiler tarafından en az soğurulan ışıktır ve yansıtıldığından dolayı yapraklar yeşil görünür.

???? Özet: Karotenoitler, renklenme ve klorofili koruma görevlerini üstlenir. Ancak, yalnızca yeşil ışığı soğurdukları ifadesi yanlıştır, çünkü geniş spektrumlu bir absorpsiyon kabiliyetleri vardır (özellikle mavi-yeşil ışık aralığında).

Cevap: C

Cevap: D

Cevap: D

Bu soru, bitkilerde yönelim ve tepkisel hareketler konusuna ait kavram bilgisi sorusudur. Tropizma ve nasti arasındaki farkı anlayan bir öğrenci bu soruyu kolaylıkla çözebilir.

🌿 Kısaca Bilgi:

Tropizma: Bitkideki yönelimsel büyüme hareketidir. Uyaranın yönüne bağlıdır. Örn: ışığa yönelme (fototropizma), yerçekimine yönelme (jeotropizma).

Nasti: Bitkideki yönsüz tepki hareketidir. Uyaranın varlığına karşı şekil değişimi olur, yönü uyaranın yönüne bağlı değildir. Örn: çiçeğin açılıp kapanması, dokunmaya karşı yaprak kapanması (hassas bitki gibi).

🔍 Şık Analizi:

A) Tropizma – negatif gravitropizma (yer çekiminin tersine yönelme) ❌

B) Tropizma – hidrotropizma (suya yönelme) ❌

C) Tropizma – tigmotropizma (dokunmaya yönelim) ❌

D) ✔ Nasti – fotonasti (ışığın varlığına tepki, ama yönü önemli değil) ✅

E) Tropizma – fototropizma (ışığa doğru yönelme) ❌

✅ Doğru Cevap: D) Akşamsefası bitkisinin çiçeklerinin aydınlıkta kapanıp karanlıkta açılması Bu bir nasti hareketidir çünkü yönü değil, ışığın varlığı/yokluğu önemlidir.

Cevap: E

Bu soru, bitkisel fizyoloji ve çevresel etkenler bilgisine dayanan bir neden-sonuç ilişkisi sorusudur. Ağaçlarda oluşan yaş halkaları, her yıl kambiyum dokusunun oluşturduğu yeni odun dokularıyla meydana gelir ve bu halkaların genişliği, o yılki büyüme koşullarının bir göstergesidir.

🌳 Kısaca Bilgi: Geniş yaş halkaları: İyi büyüme yılı (bol su, güneş, besin, uygun sıcaklık). Dar yaş halkaları: Zorlayıcı koşullar (kuraklık, soğuk, az ışık, hastalık).

🔍 Şık Analizi:

A) Yağış miktarının azalması → Su azlığı büyümeyi yavaşlatır → ✅ dar halka oluşur.

B) Ortam sıcaklığının azalması → Metabolizma yavaşlar → ✅ dar halka oluşur.

C) Aldığı ışık miktarının azalması → Fotosentez azalır → ✅ büyüme yavaşlar.

D) Bitki zararlılarının artması → Doku hasarı, besin kaybı → ✅ büyüme etkilenir.

E) Topraktaki azotlu bileşiklerin artması → ❌ Bu bir besin avantajıdır, büyümeyi teşvik eder, dar halka oluşmasına neden OLMAZ, tersine daha geniş halkalar oluşabilir.

✅ Doğru Cevap: E) Topraktaki azotlu bileşiklerin miktarının artması Çünkü bu durum bitkinin büyümesini destekler, baskılayıcı değil, olumlu bir etkidir.

Cevap: D

Bitkilerde Primer (Birincil) ve Sekonder (İkincil) Büyüme ile İlgili Analiz

Bitkilerde büyüme primer (uzama) ve sekonder (kalınlaşma) büyüme olmak üzere ikiye ayrılır. Seçenekleri tek tek inceleyelim:

✅ I. Otsu bitkilerde sadece primer büyüme görülür.

✔ Doğru!

• Otsu bitkiler yalnızca uç meristemleri (apikal meristem) sayesinde uzar.
• Lateral (yan) meristemleri olmadığı için sekonder büyüme görülmez.

✅ II. Odunsu bitkilerde kök ve gövdenin kalınlaşması sekonder büyüme ile gerçekleşir.

✔ Doğru!

• Sekonder büyüme lateral meristemler (kambiyum ve mantar kambiyumu) ile gerçekleşir.
• Odunsu bitkilerde sekonder büyüme sonucunda gövde ve kök kalınlaşır.

❌ III. Odunsu bitkilerde primer büyüme, lateral meristem sayesinde gerçekleşir.

Yanlış!

• Primer büyüme apikal (uç) meristem tarafından gerçekleştirilir.
• Lateral meristem sekonder büyümeden sorumludur.
• Bu yüzden ifade hatalıdır.

Sonuç:

✔ Doğru Cevap: D) I ve II

Cevap: E