Cevap: E

📘 Soru Hakkında Kısa Bilgi: Bu soru, bitki organlarının ve dokularının temel görevlerini bilmeye dayalı oldukça net bir bilgi sorusudur. Bitkilerde her organın (çiçek, kök, gövde, yaprak) ve her dokunun (epidermis, kollenkima, parankima vs.) kendine özgü temel bir görevi vardır. Bu soruda bu görev-eşleştirmelerinin hangisinin yanlış yapıldığını bulmamız isteniyor.

🧠 Soru Tipi: Bilgi Sorusu Temel düzeyde bitki anatomisi ve fizyolojisi bilgisi gerektirir.

🔍 Şık Analizi:

A) Çiçek – Eşeyli üreme ✅ Doğru → Çiçek, bitkilerin eşeyli üreme organıdır. → Dişi (yumurta) ve erkek (polen) yapılar içerir.

B) Yaprak – Fotosentezle besin üretilmesi ✅ Doğru → Yapraklar, palizat ve sünger parankiması sayesinde fotosentez yapar → Bitkiye gerekli glikoz gibi organik besinleri üretir.

C) Kök – Topraktan mineral alımı ✅ Doğru → Kökler, emici tüy hücreleriyle topraktan su ve mineral alır.

D) Epidermis – Dış etkilerden koruma ✅ Doğru → Epidermis, bitkinin en dış tabakasıdır. → Gövde, yaprak ve kökü kuruma, hastalık, aşırı su kaybı gibi dış etkilerden korur.

E) Kollenkima – Madde iletimi ❌ Yanlış → Kollenkima, bitkide canlı hücrelerden oluşan bir destek dokudur. → Özellikle büyümekte olan genç organlara esneklik ve mekanik destek sağlar. → Madde iletimiyle ilgisi yoktur. ✔️ Madde iletimi, ksilem (odun boruları) ve floem (soymuk boruları) tarafından gerçekleştirilir.

Cevap: E

📘 Soru Hakkında Kısa Bilgi: Bu soru, yanal meristem (sekonder meristem) dokunun görevlerini bilen öğrenciler için oldukça net ve öğretici bir bilgi sorusudur. Yanal meristem, bitkilerin gövde ve köklerinde enine (kalınlık) büyümeyi sağlayan özel bir doku türüdür. İki tipi vardır:

1. Kambiyum → odun ve soymuk borularını oluşturur

2. Mantar kambiyumu → mantar doku üretir (koruyucu tabaka)

🔍 Şık Analizi:

A) Enine kalınlaşma ✅ Doğru görev → Yanal meristemin asıl görevi budur. → Özellikle odunsu bitkilerde gövde ve kök enine kalınlaşır.

B) Odun borularının üretimi ✅ Doğru görev → Kambiyum, odun borularını (ksilem) üretir. → Bu da yanal meristemin bir ürünüdür.

C) Mantar tabakasının kalınlaşması ✅ Doğru görev → Mantar kambiyumu, dış koruyucu tabaka olan periderm (mantar doku) üretir.

D) Soymuk borularının oluşması ✅ Doğru görev → Kambiyumun diğer yönü, soymuk borularını (floem) üretir. → Bu da yanal meristem kaynaklıdır.

E) Yan dal ve yaprak oluşumu ❌ Yanlış görev → Yan dal ve yapraklar, uç meristem ya da meristematik tomurcuklar sayesinde oluşur. → Yanal meristem bu görevi gerçekleştiremez. ✔️ Bu nedenle doğru cevap budur.

Cevap: C

📘 Soru Hakkında Kısa Bilgi: Bitkilerde her hücre fotosentez yapamaz. Fotosentez yapabilmek için hücrenin mutlaka kloroplast içermesi gerekir. Bu soruda bize üç farklı hücre türü verilmiş ve "hangileri besin üretir (fotosentez yapar)?" diye soruluyor.

🧠 Soru Tipi: Bilgi + Mantık Sorusu. Bu soru, hücrelerin yapı–görev ilişkisini bilmeye ve kloroplast içeren hücreleri ayırt etmeye dayalı bir mantık içerir.

🔍 Öncül Analizi:

I. Palizat parankiması ✅ Fotosentez yapabilir Yaprağın üst kısmında, düzenli sıralanmış hücrelerden oluşur. Bol miktarda kloroplast içerir Bitkide en yoğun fotosentez burada gerçekleşir. ✔️ Kesinlikle besin üretir.

II. Stoma bekçi hücresi ✅ Fotosentez yapabilir Stoma hücreleri de kloroplast içerir. Bu, onları çevreleyen epidermis hücrelerinden farklı kılar. Kloroplastları sayesinde hem fotosentez yapar hem de açılıp kapanma mekanizmasını kontrol eder. ✔️ Bu hücreler de besin üretebilir.

III. Sklerenkima ❌ Fotosentez yapamaz Sklerenkima hücreleri ölü hücrelerdir ve kalın çeperlidir. Mekanik destek sağlarlar. Kloroplast taşımazlar. ✔️ Bu hücreler besin üretmez.

Cevap: B

📘 Soru Hakkında Kısa Bilgi: Bu grafik sorusu, aynı ortamda bulunan iki farklı bitki türünün terleme miktarlarını karşılaştırıyor. Grafikte zaman ekseninde her iki bitkinin terleme miktarı gösterilmiş, K bitkisi L'ye göre daha fazla terleme yapmış.

🧠 Soru Tipi: Grafik + Karşılaştırma + Mantık Sorusu. Grafik okuma yeteneği gerektiriyor Ardından çevresel koşullar sabitken, iç yapısal farklılığı değerlendirme mantığı kullanılmalı

🔬 Şık Analizi:

A) Sıcaklık ❌ Yanlış → Her iki bitki aynı ortamda olduğuna göre sıcaklık her ikisi için aynıdır. → Farklılık sebebi olamaz.

B) Kütikula kalınlığı ✅ Doğru → Kütikula, yaprakların üzerini örten mumlu tabakadır ve su kaybını azaltır. → Kütikulası ince olan bitki (K) daha çok terler. → Kütikulası kalın olan bitki (L) daha az terler. ✔️ Bu, grafikle tam uyumlu ve temel farkı açıklar.

C) Havanın nemi ❌ Yanlış → Ortam aynı olduğuna göre havanın nemi her iki bitki için eşittir.

D) Toprak suyu ❌ Yanlış → Aynı ortamda oldukları için toprak suyu miktarı da aynıdır.

E) Rüzgar ❌ Yanlış → Rüzgar da ortamın bir parçasıdır ve her iki bitki için eşit etkilidir.

Cevap: E

Verilen şekildeki yapı, bitkilerde gaz alışverişini sağlayan stoma (gözenek) yapısıdır. İki yanında kloroplast içeren özelleşmiş stoma hücreleri (gözenek hücreleri) bulunur.

📘 Soru Hakkında Kısa Bilgi: Bu soruda, stomanın yapısı ve görevleriyle ilgili bilgilerin değerlendirilmesi istenmektedir. Şekli tanıyan öğrencinin, stomayla ilgili doğru-yanlış bilgileri ayırt etmesi gerekir.

🧠 Soru Tipi: Bilgi ve Şekil Yorumu Sorusu. Bu soru, hem görsel tanıma (şekil bilgisi) hem de bitki fizyolojisi bilgisi gerektirir.

🔍 Şık Analizi:

A) ✅ Kloroplasta sahiptir. → Stoma hücreleri (özelleşmiş epidermis hücreleri), kloroplast içerir. → Bu sayede fotosenteze katkı sağlar.

B) ✅ Epidermis hücrelerinin farklılaşması ile oluşur. → Stoma hücreleri, epidermis dokusunun farklılaşmasıyla meydana gelir.

C) ✅ Açılır - kapanır özelliğe sahiptir. → Stoma hücreleri, turgor basıncına göre açılıp kapanabilir. → Bu özellik sayesinde gaz alışverişi ve terleme kontrol edilir.

D) ✅ Terleme ile su atılmasını sağlar. → Stomalardan su buharı şeklinde terleme olur. → Bu bitkinin soğumasını ve kökten su çekmesini sağlar.

E) ❌ Sadece gündüzleri gaz alışverişi sağlar. → Bu ifade her zaman doğru değildir. → C4 ve CAM bitkilerinde (özellikle kurak bölgelerde) gece açık kalan stomalar olabilir. → Ayrıca geceleri oksijen alıp karbondioksit verme gibi minimum düzeyde gaz alışverişi devam edebilir. ✔️ Genel olarak gündüz daha aktiftir, ama “sadece” gündüz demek yanlıştır.

Cevap: A

📘 Soru Hakkında Kısa Bilgi: Bitkilerde her yapı belli bir göreve özelleşmiştir. Bu soru, verilen yapı–görev eşleştirmelerinden hangisinin hatalı olduğunu bulmamızı istiyor.

🧠 Soru Tipi: Bilgi + Karşılaştırma Sorusu, Bu soruda hem yapıların doğru işlevleri bilinmeli, hem de verilen görevle karşılaştırılıp aykırı olan bulunmalı.

🔬 Şık Analizi:

A) Kütikula → Gaz alışverişini sağlama ❌ Yanlış eşleştirme Kütikula, mumsu yapıda olup gaz alışverişine engeldir. Görevi: Su kaybını önlemek Gaz alışverişi stomalarla olur, kütikula ile değil. ✔️ Bu nedenle bu şık yanlıştır ve doğru cevaptır.

B) Tüyler → Su ve mineral alma ✅ Doğru eşleştirme Kök emici tüy hücreleri, topraktan su ve mineralleri alır. Özellikle kök tüyleri bu işte uzmanlaşmıştır.

C) Hidatot → Fazla tuzları atma ✅ Görevi tam bu olmasa da kısmen doğrudur Hidatotlar, genellikle fazla su ve az miktarda çözünmüş madde (tuz) atar. Özellikle gutasyon yoluyla fazla sıvı dışarı atılır. Fazla tuz atımı esas olarak köklerle yapılmasa da, bu ifade sınav düzeyinde kabul edilebilir.

D) Stoma hücresi → Solunum yapma ✅ Doğru Stoma hücreleri canlıdır → fotosentez ve solunum yaparlar. Ayrıca gaz alışverişini de kontrol ederler.

E) Emergens → Bitkiyi koruma ✅ Doğru Emergens: Tüy + epidermis + alt dokuların birleşimiyle oluşan dikenler gibi yapılar. Bitkiyi hayvanlara karşı korur.

Cevap: C

📘 Soru Hakkında Kısa Bilgi : Bitkiler, gaz alışverişi yapmak için stomalarını (gözeneklerini) kullanırlar. Ancak bu açıklıklar aynı zamanda su kaybına da neden olur. Bu nedenle bitki, karbondioksit alımı (fotosentez için) ile su kaybı (terleme) arasında bir denge kurmak zorundadır.

🧠 Soru Tipi: Mantık + Bilgi Sorusu Bu soruda, bitkinin çevresel koşullara uyumunu sağlayan mekanizmanın anlaşılması gerekiyor. Yani hem bilgi hem de mantık yürütme içeren bir sorudur.

🔬 Şıkların Analizi:

A) ❌ → Kütikula su kaybını azaltan bir yapıdır ama gaz alışverişine engeldir. → Dolayısıyla dengeyi değil, sadece su kaybını azaltmayı sağlar. → Dengeyi kurmaz.

B) ❌ → Parankima, fotosentezle gaz alışverişine katkı sağlar, ama su kaybını dengeleme işlevi yoktur. → Dolaylı etkisi vardır, ama doğrudan denge kurmaz.

C) ✅ Stomaların sıcaklığa göre açılıp kapanabilir özellikte olması → Bu, tam anlamıyla denge sağlayan mekanizmadır. → Sıcaklık arttığında su kaybı artacağı için stomalar kapanır, → Koşullar uygun olduğunda tekrar açılır. → Bitki, hem fotosentez hem de su dengesi açısından uyum sağlar.

D) ❌ → Bu, köken bilgisiyle ilgilidir, işlevle değil. → Dengenin sağlanıp sağlanmadığına dair bir açıklama içermez.

E) ❌ → Epidermis su kaybını engelleyici bir dokudur ama gaz alışverişine izin vermez. → Yani denge kurmaz, sadece korur.