Organik Moleküllerin Ayıraçları
► Besinlerdeki organik moleküllerin belirlenmesine yönelik süreçler hem biyoloji hem de kimya disiplinleri için önemlidir.
► Tüketilen besinlerin içeriğinde bulunan organik moleküllerin tayini ayıraç (indikatör) adı verilen moleküllerle yapılır.
► Ayıraçlar tespit edilmek istenen moleküllerle etkileşime girerek renk değiştirir. Böylece belirli bir karışım içerisinde istenilen bileşiğin varlığı tespit edilebilir.
► Organik moleküllerin ayıraçları endüstride geniş bir kullanım alanına sahiptir.
► Özellikle gıda endüstrisinde ürünlerin bileşimlerini ve kalitelerini kontrol etmek için kullanılır.
► Nişasta içeriğini belirlemek için Lugol testi, protein içeriğini ölçmek için biüret testi yaygın olarak kullanılmaktadır.
► İlaç endüstrisinde ilaç bileşenlerinin saflığını ve etkinliğini kontrol etmek, kozmetik sektöründe ise ürün formülasyonlarının doğruluğunu ve kalitesini doğrulamak için ayıraçlardan yararlanılır.
| En Sık Kullanılan Ayıraçlar Tablosu | ||
| Tanınacak Maddeler | Kullanılacak Ayıraç İsmi | Maddenin Ayraca Verdiği Tepkime |
| Protein | Biüret Ayıracı | Mor renk verir. |
| Protein | Nitrik Asit | Sarı renk verir. |
| aa.ile | Fenol Kırmızısı | Açık sarı renk verir. |
| Glikoz | Benedict veya Fehling Çözeltisi (Isıtılırsa) | Kiremit Kırmızısı renk verir. |
| Nişasta | İyot (Lugol) Çözeltisi | Mavi - Mor renk verir. |
| Selüloz | İyotlu Çinko Klorür | Açık Mavi - Yeşil renk verir. |
| Glikojen | İyot (Lugol) Çözeltisi | Kahverengi - Kırmızı renk verir. |
| Yağ | Eter + Kağıt | Saydam leke oluşur. |
| Yağ | Sudan III | Kırmızı renk verir. |
| Yağ Asidi | Fenol Kırmızısı | Açık sarı renk verir. |
| Baz | Turnusol Kağıdı | Mavi renk verir. |
| Baz | Kongo Kırmızısı | Kırmızı renk verir. |
| Baz | Fenol Kırmızısı | Kırmızı renk verir. |
| Asit | Turnusol Kağıdı | Mavi renk verir. |
| Asit | Kongo Kırmızısı | Kırmızı renk verir. |
| Asit | Fenol Kırmızısı | Kırmızı renk verir. |
| Soda (CO2'li Su) | Fenol Kırmızısı | Sarı renk verir. |
| Soluk Üfleme | Fenol Kırmızısı | Sarı renk verir. |
| Kireç Suyu | Asit | Değişme olmaz. |
| CO2'nin Tanınması | ||
| Kireç Suyu | Soda (CO2) | Bulanma, beyaz çökelek oluşur. |
|
CO2 + Ca (OH)2 ------ CaCO3 + H2O ve Bulanıklık (Kireç Suyu) (Kireç Taşı) |
||
|
CO2 + Ba (OH)2 ------ CaCO3 + H2O ve Bulanıklık (Baryum Hidroksit) |
||
|
CO2 + 2 KOH ------ K2CO3 (Potasyum Hidroksit) (Potasyum Karbonat) |
||
Üniteye Bağlı Diğer Konular
Konu İle İlgili Sorular
Soru 1.
Ayşe, bir beslenme uzmanıdır ve hastalarının diyetlerinde yeterli protein alıp almadıklarını kontrol etmek için bazı basit testler yapmak ister. Evde bulunan gıdaların protein içerip içermediğini belirlemek için mutfakta kolayca bulabileceği malzemelerle bir deney planlar.
Ayşe, gıdaların protein içerip içermediğini belirlemek için hangi basit yöntemi kullanabilir ve hangi gözlemleri yapmalıdır?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 2.
Ali, biyoloji laboratuvarında protein içerip içermediğini belirlemek için bir gıda örneğini test etmekle görevlidir. Hocası ona, proteinlerin varlığını belirlemede etkili bir ayıraç kullanmasını önerir. Ali, doğru testin hangisi olduğunu bulmaya çalışırken bazı seçenekleri gözden geçirir.
Ali, gıdada protein olup olmadığını anlamak için hangi ayıracı kullanmalıdır ve olumlu sonuç aldığında nasıl bir renk değişikliği gözlemlemelidir?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 3.
Kimya öğretmeni, öğrencilere bir sıvının asidik mi bazik mi olduğunu belirleyebilmeleri için çeşitli ayıraçlar sunar. Öğrenciler, pH seviyesi konusunda deney yapacakları bu ayıraçların hangi durumlarda hangi renkleri verdiğini araştırır.
Bir sıvının bazik özellik gösterdiğini hangi üç ayıraç ile anlayabiliriz ve her bir ayıraç hangi renk tepkimesini verir?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 4.
Leyla, doğadan topladığı meyvelerin şeker (glikoz) içerip içermediğini test etmek ister. Evde bulunan Benedict çözeltisini kullanarak bir deney planlar. Meyve özütlerini hazırlayıp Benedict çözeltisiyle karıştırır ve karışımı ısıtır.
Leyla, meyve özütlerine Benedict çözeltisi ekleyip karışımı ısıttığında hangi renk değişimlerini gözlemleyebilir ve bu gözlemler ne anlama gelir?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 5.
Ali, lise biyoloji laboratuvarında gerçekleştirilen bir deneyde, çeşitli besin örneklerinin içeriğini belirlemekle görevlendirilmiştir. Öğretmeni ona, elma suyu, patates püresi ve yumurta akı numuneleri verir. Ali, bu besinlerin hangilerinde protein, glikoz ve nişasta bulunduğunu tespit etmek için uygun ayıraçları kullanacaktır. Deneye başlamadan önce, hangi ayıraçları ve testleri kullanması gerektiğini planlar.
Ali, elma suyu, patates püresi ve yumurta akı numunelerinde protein, glikoz ve nişasta varlığını tespit etmek için hangi ayıraçları kullanmalıdır ve bu ayıraçlarla hangi renk değişimlerini gözlemlemelidir?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 6.
Zeynep, gıda endüstrisinde çalışmaktadır ve şeker içeren içeceklerde glikoz miktarını test etmesi istenmiştir. Testi yaparken içeceğin ısıtılması gerektiğini öğrenir, çünkü bu süreçte ayıracın doğru renk tepkimesini göstermesi önemlidir.
Zeynep, içecekteki glikozu tespit etmek için hangi ayıracı kullanmalı ve nasıl bir işlem uygulamalıdır? Olumlu sonuç aldığında ne renk görmelidir?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 7.
Kemal, bir gıda laboratuvarında çalışmaktadır ve bir müşteriden gelen un numunesinin nişasta yerine selüloz içerip içermediğini test etmesi istenir. Selüloz ve nişasta, her ikisi de glikoz polimeri olmasına rağmen farklı özelliklere sahiptir. Kemal, doğru bir ayıraç kullanarak bu iki maddeyi ayırt etmeyi planlar.
Kemal, un numunesinin selüloz veya nişasta içerdiğini nasıl belirleyebilir ve hangi ayıraçla hangi renk değişimlerini gözlemlemelidir?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 8.
Hasan, fen bilgisi dersinde karbon dioksitin varlığını tespit etmek için bir deney yapar. Nefesini bir pipet aracılığıyla kireç suyu içeren bir erlene üfler ve oluşan değişimleri gözlemler. Deneyin sonucunu anlamak için öğretmenine danışır.
Hasan'ın nefesini kireç suyuna üflediğinde hangi kimyasal reaksiyon gerçekleşir ve hangi gözlemi yapar?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 9.
Murat, bir çevre laboratuvarında çalışmaktadır ve bir su kaynağının asidik mi bazik mi olduğunu belirlemesi gerekmektedir. Su örneklerini alır ve laboratuvarda uygun testleri yapmaya hazırlanır.
Murat, su numunelerinin asidik veya bazik olduğunu belirlemek için hangi ayıraçları kullanabilir ve beklediği renk değişimleri nelerdir?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 10.
Bilge, biyokimya dersinde yağ içeren örneklerin test edilmesi üzerine bir proje hazırlamaktadır. Derste öğrendiği üzere, yağın varlığını göstermek için iki farklı ayıraçla test yapabilecektir. Bu testlerden biri kağıt ile gerçekleştirilir ve bir çeşit leke bırakır.
Bilge, yağ varlığını hangi iki yöntemle test edebilir ve her bir testin sonucu nasıl olur?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...