Mantarlar Konusuna Ait Sayfa

Konu Detayı Sayfası

Mantarlar

Yaşam

Sınıflandırma

659

Mantarlar

► Mantarlar, ökaryot hücre yapısına sahiptirler.

► Genellikle çok hücrelidirler ancak bira mayası (maya mantarı) tek hücrelidir.

► Tüm mantarlar heterotrof beslenirler. Heterotrof beslenmeleri saprofit yada parazit beslenme şeklindedir.

Saprofit beslenen mantarlar; madde döngülerinde görev alır.

► Parazit olanlar ise hastalık yapar. Örneğin; pamukçuk, saçkıran hastalığı, ayak, el ve tırnaklarda oluşan mantar hastalıkları gibi.

► Hücre içinde ürettikleri enzimleri ekzositoz ile hücre dışına vererek organik atıkları ayrıştırırlar (Hücre dışında).

► Daha sonra oluşan monomerleri Hif adı verilen pamuksu yapıya sahip uzantılar ile hücrelerine alırlar.

► Hiflerin birleşmesiyle oluşan yapıya Miselyum denir. (Miselyum; hif demetidir.)

Miselyumlar; mantarın bulunduğu ortama tutunmasında, yayılmasında ve beslenmesinde etkili olan yapılardır. 

► Mantarlarda kök ve gövde gibi yapıları bulunmaz.

► Mantarlar spor hücreleri ile eşeyli ve eşeysiz olarak çoğalırlar. Eşeyli üremeleri; eşeyli ve eşeysiz üremenin birbirini takip ettiği özel bir üreme şekli (Metagenez) ile olur.

► Taşıdıkları spor keselerinde spor hücreleri oluşur. Spor kesesinin patlamasıyla sporlar; rüzgar, su ve böceklerin etkisiyle çevreye dağılır. Nemli ve uygun koşullarda bu spor hücreleri çimlenerek yeni mantarları oluşturur.

Sporlar; çevre şartlarına çok dayanıklı olup yıllarca canlı kalabilirler.

Bazı mantar türlerinde ise eşeysiz üreme görülür. Bu üreme çeşitleri; basit ikiye bölünme, sporlanma veya tomurcuklanma ile olur. Örneğin bira mayası bu yollarla çoğalır.

► Hücre dışına salgıladıkları enzimlerle organik atıkları inorganik maddelere dönüştürüler ve madde döngülerinde rol oynarlar.

► Mantarlarda yer değiştirme şeklinde aktif hareket yoktur. Pasif hareket ederler.

► Hücre duvarlarında; azot içeren bir polisakkarit olan kitin bulunur.

► Glikozun fazlasını Glikojen olarak depo ederler.

► Bazı mantar türleri yeşil alglerle karşılıklı faydaya dayalı bir birliktelik oluştururlar. Bu birlikteliğe Liken denir.

► Bu birliktelikte (sıkı mutualizm); Algler, fotosentez ile ürettikleri besin ve oksijeni mantara verir. Mantar ise O2'li solunum ile ürettiği CO2 ve H2O'yu fotosentezde kullanması için alge verir.

► Ayrıca canlı bitki kökleri ile mantar hifleri arasında da karşılıklı yarara dayalı mutualist bir ilişki vardır. Bu ilişkiye Mikoriza denir.

Mikoriza birlikteliğinde mantar hifleri bitkinin kök yüzey alanını genişleterek bitkinin topraktan daha çok su, mineral ve tuz alımını sağlar. Bitki ise mantara organik besin sağlar.

Mantarların Bitkilere ve Hayvanlara Benzeyen Yönleri
Bitkiler Hayvanlar
Hücre çeperi (duvarı) bulundurma Heterotrof beslenme
Aktif hareket edememe Fotosentez yapamama
Spor hücresi ile çoğalma (Metagenez) Kök, gövde ve yaprak taşımama
  Glikojen depolama
Bazı Mantar Çeşitleri

Maya Mantarları (Bira Mayası)

► Bitki ve hayvan özsuyu dahil sıvı ya da nemli ortamlarda yaşarlar.

Bir hücreli olan tek mantar türüdür. Mikroskobiktir.

► Eşeysiz olarak basit hücre bölünmesi ya da tomurcuklanarak çoğalırlar.

► Maya mantarları etil alkol fermantasyonu yaparlar.

Maya mantarları fermantasyon yapabilme özelliğinde olduğu için;  Hamurun mayalanması, alkol (bira ve şarap üretimi) üretimi, peynir, antibiyotik, gıda, deterjan ve ilaç üretiminde kullanılırlar.

Küf Mantarları

► Çok hücrelidirler.

► Hızlı büyüyen ve eşeysiz çoğalan mantarlardır.

► Küf mantarları nemli ve ılık ortamlarda sporlarla hızlı çoğalır.

► Bu mantarların miselyumları çeşitli besin maddelerinin üzerine tutunur. Parazit ya da saprofit beslenerek besinlerin küflenmesine neden olur.

► Örneğin; ekmek küfü, limon ve peynir küfü vb.bunlar zararlı küf mantarlarıdır.

► Bazı küf mantarlarından antibiyotikler elde edilir. Bu antibiyotikler bakterilerin ölümüne neden olduğu için hastalıkların tedavisinde kullanılırlar.

Şapkalı Mantarlar

► Çoğu zehirli olup sağlık sorunlarına hatta ölüme yol açabilir.

► Bazı türleri Protein, B vitamini ve mineral bakımından zengin olduğu için besin olarak kullanılır.

► Doğada çok türleri bulunur. Zehirli mantarları ayırt etmek ancak laboratuvar koşullarında mümkündür. Bu nedenle besin olarak kullanılan mantar türleri kültür ortamında yetiştirilir.

► Çok hücrelidirler. Besinlerini miselyumlarla yaşadıkları ortamdan hazır alırlar.

► Şapkalı yapıların altında spor keseleri bulunur. Bu keselerde oluşan spor hücreleri üremelerini sağlar.

Parazit Mantarlar

► Tahıl ve meyvelerde, insan ve hayvanlarda hastalık yapan mantarlardır.

► Parazit beslenirler. Çok hücrelidirler.

► İnsanda saçkıran, ciltte mantar enfeksiyonları, ağızda ve boğazda pamukçuk denilen hastalığa, üreme organları ve akciğer zarında enfeksiyonlara neden olurlar.

Mantarların Biyolojik ve Ekonomik Önemleri

► Besin kaynağı olarak kullanılırlar.

Penicilin gibi antibiyotik üretiminde kullanılırlar.

► Madde döngülerinde görev alırlar.

► Çeşitli ilaçların üretiminde ve biyoteknolojik araştırmalarda kullanılırlar.

► Çevre kirliliği ile mücadelede (Bioremediasyon) kullanılırlar. Örneğin petrol kirliliğine maruz kalmış bölgelerde petrol yiyen mantarlar kullanılarak temizlik sağlanır.

► Toprağı mineral yönünden zenginleştirirler.

► Fermente ürünlerin üretiminde kullanılırlar. Mayalar; ekmek, bira, şarap ve benzeri ürünlerin üretiminde kullanılır.

► Ölü bitki, hayvan ve canlı atıklarının çürümesini sağlayarak çevre kirliliğini önlerler.

► Biyoteknolojik çalışmalarda kullanılırlar. Örneğin; Enzim üretimi, biyoyakıt üretimi gibi alanlarda kullanılırlar.

Hamurun Mayalanma Süreci

► Hamurun mayalanması etil alkol fermantasyonu ile olur.

► Hamuru mayalamak için Saccharomyces cerevisiae türü maya mantarları kullanılır.

► Hamura katılan maya hücreleri etil alkol fermantasyonu yaparak CO2 ve Etil Alkol üretirler.

► Fermantasyon sonucu açığa çıkan CO2 hamurun kabarmasına ve ekşimesine neden olur.

► Fırına sürülen bu hamur pişince maya hücreleri ölür ve etil alkol buharlaşarak yok olur.

► Maya hücrelerindeki enzimlerin çalışabilmesi için un ve mayaya su ilave edilir. Çünkü enzimler susuz ortamda çalışmazlar.

►Fermantasyon için gerekli ısıyı sağlamak ve O2 girişini önlemek için hamurun üzeri kapatılır.

► Bir süre sonra hamur mayalanır ve üzeri açılarak O2 girmesi ve sıcaklığın düşmesi sağlanır. Böylece fermantasyon durdurulur.

Konu İle İlgili Sorular

Soru 1.

Ali, biyoloji dersinde şapkalı mantarların miselyum yapılarının olduğunu ve bunların mantarın besin alımında etkili olduğunu öğrenir.

Şapkalı mantarlarda bulunan miselyum yapısının görevi nedir? Miselyumlar nasıl bir beslenme işlevi üstlenir?

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...


Soru 2.

Ayşe, parkta mantar toplarken bazı mantar türlerinin yenilebilir olduğunu fakat bazılarının zehirli olduğunu duyar. Zehirli mantarları ayırt etmenin zor olduğunu öğrenir.

Ayşe’nin duyduğu gibi bazı mantarların zehirli olması hangi sağlık risklerini oluşturur? Zehirli mantarların belirlenmesi için hangi yöntemler kullanılmalıdır?

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...


Soru 3.

Ahmet, biyoloji dersinde maya mantarlarının tek hücreli olduğunu ve alkol fermantasyonu yapabildiklerini öğrenir. Ekmek mayalanırken hamurun kabardığını fark eder.

Ahmet’in gözlemlediği ekmek mayalanması sürecinde maya mantarları hangi maddeleri üretir ve hamurun kabarmasına neden olan süreç nedir?

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...


Soru 4.

Zeynep, bitki köklerinin topraktan daha fazla mineral ve su almasına yardımcı olan bir mantar türünün olduğunu öğrenir. Bu ilişki, bitkilerin daha hızlı büyümesine katkı sağlar.

Zeynep’in öğrendiği bu mutualist ilişkiye ne ad verilir? Bu mantar-bitki ilişkisi nasıl fayda sağlar?

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...


Soru 5.

Emre, peynir yapımında kullanılan bazı maya mantarlarının süt ürünlerini fermente ettiğini öğrenir. Maya mantarlarının süt ürünlerinde nasıl bir rol oynadığını merak eder.

Maya mantarları peynir üretiminde nasıl bir süreçten sorumludur? Bu sürecin peynirin lezzet ve yapısına katkısı nedir?

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...


Soru 6.

Selin, mutfağındaki ekmeğin üzerinde beyaz ve yeşil renkte bir küf oluştuğunu fark eder. Bu durumun küf mantarlarından kaynaklandığını öğrenir.

Selin’in gördüğü bu küf mantarları hangi beslenme şekline sahiptir? Bu tür mantarların besinlerde küf oluşturmasının nedeni nedir?

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...


BiyolojiHikayesi

Öğrencilerimizin TYT (Temel Yeterlilik Testi) ve AYT (Alan Yeterlilik Testi) gibi sınavlara hazırlanırken kullanabilecekleri bilgileri sunuyoruz. Biyoloji konularında güçlü bir temel oluşturmak ve sınav başarınızı artırmak için doğru adrestesiniz!

Bilgilerimiz

Adres

Efeler-Aydın

Email

info@biyolojihikayesi.com

Phone

................

Bülten

© Biyoloji Hikayesi. All Rights Reserved. Designed by Biyoloji Hikayesi
Distributed By: Hamza EROL