Hücre İskeleti

Hücre İskeleti

► Sadece ökaryot hücrelerde bulunur.

► Ökaryot hücrelere şeklini veren ve hücre içi organizasyonunu sağlayan yapıların tümü Hücre İskeleti olarak adlandırılır.

► Hücre iskeletini oluşturan yapılar proteinlerden oluşur.

► Bu özel proteinler aralarında bağlar kurarak birleşir, tüpsü ve ipliksi yapılar şeklindeki hücre iskeletini oluşturur.

► Prokaryot hücreli canlılarda (bakteri ve arkelerde) hücre iskeleti bulunmaz.

• Hücre iskeleti;
  • Hücre bölünmelerinde
  • Endositoz ve ekzositoz olaylarında
  • Sitoplazma içindeki organellerin yer değiştirmesinde
  • Çekirdek ve organellerin yerlerinin sabitlnmesinde
  • Hücre çeperinin (duvarının) oluşumunda
  • Hücrelerin birbirine tutunmasında
  • Hücrelerarası haberleşmede
  • Sil, kamçı ve yalancı ayak oluşumunda
  • Hücre şeklinin belirlenmesinde
  • Hücreye destek olmada görev alır.
• Bazı hücre iskeleti elemanları hücrenin durumuna göre yıkılıp yeniden yapılabilir.

Hücre iskeletini üç temel yapı oluşturur. Bu yapılar;

► Mikrofilament,

► Ara filament ve

► Mikrotübüldür.

Mikrofilamentler

• Tüm ökaryot hücrelerin sitoplazmasında bulunur ve en ince filamenttir.
• Aktin denilen proteinlerin üstüste dizilmesinden oluşup esnek yapıdadır.
• Aktin proteinler kas kasılmasında görev alır. 
• Amip ve bazı akyuvar hücrelerinde yalancı ayak (fagositoz) oluşumu ile hücrenin şekil değiştirmesinde etkili olur.
• Hücre zarında endositoz ve ekzositoz olaylarının gerçekleşmesini sağlar.
• Hücre bölünmesi sırasında hayvan hücresinin boğumlanmasında görev yapar.
• Hücredeki organellerin yerlerinin düzenlenmesinde ve hareketinde görev alır.
• İnce bağırsakta emilimi sağlayan villus ve mikro villusların yapısında bulunur.
• Hücrelerin hareketine bağlı olarak devamlı oluşup ayrışabilir.

Ara Filamentler

• Mikrofilamentlerden daha kalın, mikrotübüllerden daha incedir.
• Hücre organellerinin ve çekirdeğin sabitlenmesinde ve hücrenin şekil kazanmasında görev yapar.
• Ara filament protein çeşitlerinden biri olan Keratindir. Tırnak, tüy, balık pulu, boynuz gibi yapıların oluşumunda görev yapar.
• Keratin proteini oluşturan ipliksi yapıların birbiri üzerine sarılmasıyla oluşur.
• Derinin dış kısmında su kaybını önler. Dış etkilere karşı koruyucudur.
• Hücrenin iskeletli elemanlarından en kararlı olanıdır.

Mikrotübüller

• Tübülin denilen proteinlerden oluşur.
• Protein yapıda olup uzun, içi boş silindirik şekildedir.
• Sil, kamçı, sentriyol oluşumunu sağlayarak yapılarına katılır.
• Hücre şeklinin korunmasında ve organellerin yer değiştirmesinde görev alır.
• Hücre bölünmesi sırasında iğ ipliklerini oluşturur ve kromozomları kutuplara çeker.
• Mikrofilamentler gibi devamlı oluşur ve ayrışır.
• Bitki hücrelerinde hücre çeperinin yapısına katılan selüloz liflerini düzenler.
• Sentrozomda bulunan setriyoller mikrotübüllerden oluşur.