Bilimsel Yöntem Konusuna Ait Sayfa

Konu Detayı Sayfası

Bilimsel Yöntem

Hücre

Hücre

4589

BİLİM

► İnsanların tarafsız gözlem ve deneylerle elde ettikleri bilimsel temellere dayalı olan bilgiler topluluğuna Bilim denir.

► Bilimle uğraşan ve bilimsel çalışmalar yapan kişilere Bilim İnsanı denir.

♦ İyi bir bilim insanında şu özellikler bulunmalıdır.

♦ Objektif (tarafsız) olmalıdır.

♦ Meraklı ve sabırlı olmalıdır.

♦ Akılcı ve şüpheci olmalıdır.

♦ İstikrarlı ve kararlı olmalıdır.

♦ Önyargılı olmamalıdır.

► Bilim insanları bilimsel sorulara cevap ararlar. Bunun için pek çok farklı yöntem kullanırlar.

Bilimsel Yöntem ve Basamakları

► Bilimsel yöntem, bir problemi çözmek amacıyla gerçekleştirilen; mantık, ölçme, gözlem ve deneylere dayalı, sistemli çalışmaların bütünüdür. Bilimsel yöntem bir sorgulama sürecidir. Bilimsel bir çalışma yapılırken çoğunlukla aşağıda gösterilen sıralama takip edilir.

1. Gözlemlerin Yapılması ve Verilerin Toplanması

► Bilimsel bir problem çözülürken gözlemler yapılarak veriler toplanır.

► Gözlem; bir konu ile ilgili duyu organları ya da ölçme araçları kullanılarak yapılan veri toplama sürecidir.

► Veri; özel bir konu ile ilgili kayda alınmış bilgiler topluluğudur.

► Veri toplama bilimsel bir sürecin her aşamasında yapılabilir.

► Gözlem Çeşitleri; Nitel ve Nicel olmak üzere iki çeşittir.

► Nitel Gözlem; Ölçme araçları kullanılmadan sadece duyu organlarıyla yapılan gözlemlerdir. Sonucu kişiden kişiye değişebilir. Özneldir, kesin sonuçlar içermez. Örnek; zürafanın boyu uzundur. Bugün hava çok sıcak. 

► Nicel Gözlem; Ölçme araçları kullanılarak yapılan ve sonuçları sayısal olarak ifade edilebilen gözlemlerdir. Sonucu kişiden kişiye değişmez. Kesin ve nettir. Nesneldir, kesin sonuçlar içerir. Ölçme araçlarıyla birlikte duyu organları da kullanılabilir. Örnek; zürafanın boyu 3 metredir, Bugün hava sıcaklığı 28 oC'dir.

2. Bilimsel Bir Problem Ortaya Koymak

► Yapılacak bilimsel çalışma ile ilgili gerekli gözlemler yapıldıktan ve veriler toplandıktan sonra çözümü aranacak olan problem ortaya konulur.

► Bilimsel bir çalışmanın yapılabilmesi için çözümü aranacak olan problemin açık ve net bir şekilde ortaya konulması gerekir.

3. Hipotezler Kurma

► Hipotez; gözlem ve verilere dayanarak, araştırılan probleme, geçici çözüm yolunun bulunmasıdır.

► Kurulan hipotezler;

♦ Gözlem ve verilere dayanmalıdır.

♦ Sınanabilir ve sorgulanabilir olmalıdır.

♦ Gerektiğinde değişiklik yapılabilmelidir.

♦ Tahminlere yol açmalıdır.

► Hipotezler kontrollü deneylerle ve gözlemlerle test edilerek istenilen sonuçlara ulaştırılır.

4. Tahminlerde Bulunma

► Kurulan hipotezlerden mantıklı sonuçların çıkarılmasıdır.

► Tahminler genellikle belli bir cümle kalıbında olur. "Eğer ..... ise ..... dır." şeklinde cümle kalıbı içerir.

5. Kontrollü Deneyler Yapmak

► Hipotezler gözlem ve kontrollü deneylerle test edilir. Kontrollü deneylerde, gözlemlerden farklı olarak deney esnasında koşullar değiştirilebilir.

► Kontrollü Deney; araştırılan olayı etkileyecek faktörlerden sadece birinin değiştirilip, diğerlerininsabit tutulması ile yapılan deneydir.

► Kontrollü deneylerde iki grup oluşturulur. Bunlar; kontrol grubu ve deney grubudur.

♦ Kontrol grubunda; tüm şartlar sabit tutulur.

♦ Deney grubunda ise; test edilecek olan faktör değiştirilir.

Deney sonucunda iki gruptan elde edilen veriler karşılaştırılır. 

► Deneyde etkisi araştırılan değişkene bağımsız değişken denir.

► Bağımsız değişkene bağlı olarak değişen ise bağımlı değişkendir.

6. Gerçek

► Gerçek; herkes tarafından doğruluğu kabul edilen ve aynı şartlarda aynı sonuçlara ulaşılan gözlemlerdir.

► Gözlem ve kontrollü deney sonuçları bilim insanları tarafından değerlendirilir ve yorumlanır.

► Elde edilen veriler hipotezi desteklerse deneyler tekrarlanır ve sonuçlar diğer bilim insanlarıyla paylaşılır.

► Eğer diğer bilim insanları da aynı sonuçlara ulaşırsa sınanan hipotez gerçek haline dönüşür.

► Eğer deney ve gözlem sonuçları hipotezi desteklemezse, o hipotez terk edilir ve yeni bir hipotez kurulur.

► Gözlem ve deneylerle ispatlanan ve gerçek haline dönüşen hipotezler ya teori (kuram) ya da kanun olarak kabul edilir.

► Kanunlar; evrenselleşmiş ve kabul görmüş sonuçlardır. Örnek; Mendel Kanunları, Newton Kanunu, Suyun Kaldırma Kanunu gibi

► Teoriler (kuramlar) ise; hipotezlerin daha ileri ispatlanmış seviyesidir. Sonucu daha ileriki çalışmalarla değiştirilebilir. Örnek; Hücre Teorisi, Atom Teorisi, Evrim Teorisi gibi

Teoriler; Neden sorusuna cevap verir. Değişebilirler. (Kökleşmiş hipotezlerdir.)

Kanun ise; Nasıl sorusuna cevap verir ve değişmez.

Bilimsel Bir Çalışma Örneği

1. Gözlemler Yapmak - Veriler Toplamak

♦ Bitkiler çiçek açma döneminde olmasına rağmen çiçek açmıyor.

♦ Bitkilerin yaprak uçlarında sararma var.

♦ Bitkilerin yaprakları normalden daha hızlı dökülüyor.

♦ Bitkilerin kökleri toprak yüzeyine çıkıyor.

♦ Bitkilerin bulunduğu yerde yeterli ışık yok.

♦ Bitkilerin bulunduğu toprak sert ve kuru.

♦ Bitkilerin bulunduğu toprağın yüzeyinde küf benzeri yapılar var.

2. Bilimsel Problem

Saksılardaki bitkilerin çiçek açmamasının nedeni nedir?

3. Hipotezler

♦ Bitkilerin toprağında yeterli miktarda su olmadığı için bitkiler çiçek açmıyor.

♦ Bitkiler yeterli miktarda ışık alamadığı için çiçek açmıyor.

♦ Bitkilerin yetiştiği toprakta zararlı mikroorganizmalar bulunduğu için bitkiler çiçek açmıyor.

♦ Bitkilerin yetiştiği toprakta yeterli besin maddesi bulunmadığı için bitkiler çiçek açmıyor.

4. Tahminler

♦ Eğer bitkiler, toprakta yeterli miktarda su olmadığı için çiçek açmıyor ise verilen su miktarı artırıldığında çiçek açacaktır.

Eğer bitkiler, yeterli miktarda ışık alamadığı için çiçek açmıyor ise daha aydınlık ortama alındığında çiçek açacaktır.

Eğer bitkiler, toprakta zararlı mikroorganizmalar bulunduğu için çiçek açmıyor ise parazitler uzaklaştırıldığında çiçek açacaktır.

Eğer bitkiler, yetiştiği toprakta yeterli besin maddesi bulunmadığı için çiçek açmıyor ise gübre verildiğinde çiçek açacaktır.

5. Kontrollü Deneyler

Bitkiler gruplara ayrılır:

♦ I. gruptaki bitkilere verilen günlük su miktarı 500 mL’den 1 L’ye çıkarılır.

♦ II. gruptaki bitkiler daha aydınlık ortama alınır.

♦ III. gruptaki bitkilerin yetiştiği toprağa uygun dozda parazit ilacı ilave edilir.

♦ IV. gruptaki bitkilerin yetiştiği toprağa gübre ilave edilir.

Bulguların Değerlendirilmesi ve Sonuç Çıkarma

♦ I. gruptaki bitkilerin yapraklarında sararma ve dökülmeler hızlanmıştır.

♦ II. gruptaki bitkilerde herhangi bir değişiklik olmamıştır.

♦ III. gruptaki bitkilerin toprağındaki küf benzeri yapılar kaybolmuş ancak bitkide herhangi bir değişiklik olmamıştır.

♦ IV. gruptaki bitkilerde tomurcuklar oluşmuş ve yeni çıkan yapraklar daha canlıdır.

6. Sonuç

Bitkilerin çiçek açmamasının sebebi, yetiştiği toprağın besin bakımından fakirleşmesidir.

Konu İle İlgili Sorular

Soru 1.

“Ülser hastalığının nedeni Helicobacter pylori ise ülserli hastalarda bu bakteri bulunmalıdır.” yorumunu yapan bir bilim insanı, çalışmalarına bilimsel yöntemin hangi basamağı ile devam etmelidir?

A. Gözlem yapma
B. Problemi tespit etme
C. Hipotez kurma
D. Tahminlerde bulunma
E. Kontrollü deney yapma

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...


Soru 2.

Bilimsel bir problemin çözümünün ilk aşaması aşağıdakilerden hangisidir?

A. Hipoteze dayalı tahminler yapılması
B. Belirlenen problemi tanımlayan soru cümlesinin kurulması
C. Problemin çözümüne yönelik hipotez öne sürülmesi
D. Kontrollü deney düzeneklerinin hazırlanması
E. Verilerin değerlendirilmesi ve sonuç çıkarılması

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...


Soru 3.

Bazı bilim insanlarının araştırma yaptıkları problemler aşağıda belirtilmiştir.
X. Viral hastalıkların tedavisinde antibiyotikler kullanılabilir mi?
Y. Biyoçeşitliliğin korunması için alınması gereken tedbirler nelerdir?
Z. Nükleer enerji elde etmek için kullanılması gereken radyoaktif maddeler nelerdir?
M. Küresel ısınmanın engellenmesi için alınması gereken tedbirler nelerdir?
N. İnsanlarda hastalıklara sebep olan genler nasıl tedavi edilir?
Harflerle belirtilen bilim insanlarından hangisinin araştırması biyoloji bölümünün konusu olamaz?

A. X
B. Y
C. Z
D. M
E. N

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...


BiyolojiHikayesi

Öğrencilerimizin TYT (Temel Yeterlilik Testi) ve AYT (Alan Yeterlilik Testi) gibi sınavlara hazırlanırken kullanabilecekleri bilgileri sunuyoruz. Biyoloji konularında güçlü bir temel oluşturmak ve sınav başarınızı artırmak için doğru adrestesiniz!

Bilgilerimiz

Adres

Efeler-Aydın

Email

info@biyolojihikayesi.com

Phone

................

Bülten

© Biyoloji Hikayesi. All Rights Reserved. Designed by Biyoloji Hikayesi
Distributed By: Hamza EROL